قرارداد سلف چیست؟

قرارداد سلف چیست؟ | نمونه قرارداد سلف در بورس کالا
یکی از ابزارهای مالی در بازار سرمایه قراردادهای سلف میباشد که به موجب آن خریدار وجوه مورد تعهد خود را در زمان معامله به فروشنده میپردازد و فروشنده متعهد میگردد که کالای مورد معامله را در سر رسید تعیین شده به خریدار تحویل دهد. خریدار نمی تواند قبل از سررسید، کالای مورد معامله را به خود فروشنده و یا افرادی غیر از او بفروشد.
هر آنچه لازم است درباره قرارداد سلف بدانید؛
بورس کالای ایران با تجربهای بیش از 10 سال، به داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآوردههای نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه از جمله قراردادهای آتی مشغول است. انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران در قالب قراردادهای استاندارد شده انجام میگیرد؛
- قرارداد نقدی
- قرارداد سلف
- قرارداد نسیه
- قرارداد آتی
- قرارداد سلف استاندارد
- صندوقهای کالایی
- گواهی سپرده کالایی
که در این مقاله ما قصد داریم درباره قراردادهای سلف (forward contract) و کاربرد آن مطالبی را ارائه نماییم.
قراردادهای سلف در سال 1382 و همزمان با راهاندازی بورس فلزات تهران و همچنین، تشکیل بورس کالای ایران به معاملات بورس کالا قدم گذاشت که مورد استقبال کاربران بازار کار قرار گرفت. این قراردادها در بازارهای سنتی ایران دارای سابقه درخشانی میباشد. به همین دلیل، قراردادهای سلف جزء پرطرفدارترین معاملات در بورس کالای ایران میباشند.
قرارداد سلف چیست؟
در واقع، قرارداد سلف به قراردادی گفته میشود که به موجب این قرارداد، کالا با قیمتی معین در زمانی مشخص در آینده (با توافق طرفین) تحویل داده میشود و مبلغ آن در هنگام معامله پرداخت میگردد. لازم به ذکر است که، در این قرارداد، فروشنده متعهد میگردد که در زمان مشخص شده کالا را تحویل نماید.
خواندن این مطالب حتما پیشنهاد میشود، مطمئناً یک روزی به درد همه میخورد؛
شاید برای شما پیش بیاید که کالا یا ملکی را پیش خرید کنید، به اینگونه معاملات که هم اکنون پول کالای مورد معامله را پرداخت میکنید ولی در آینده آن را تحویل میگیرید، معامله سلف میگویند. قرارداد سلف همان پیش خرید یا پیش فروش است که لازم است قانون و احکام آن را بدانیم تا در آینده دچار دردسر نشویم. در معامله سلف یا پیش فروش، مشتری میتواند در مقابل کالایی که قرار است بعدا تحویل بگیرد؛ هم پول نقد پرداخت نماید هم کالای دیگری. به عنوان مثال؛ 30 کیلو نخ تحویل دهد و دو ماه بعد یک فرش 12 متری تحویل بگیرد. فقط قیمت مورد معامله سلف باید دقیق و منظم و در همان روز معامله پرداخت شود و فقط تحویل کالا بماند.
در معامله سلف (پیش فروش) مورد معامله باید معین شود. مثلاً اگر خودروسازان در قرارداد پیش فروش قیمت قطعی یا مشخصات خودروی پیش فروش شده را دقیق تعیین نکنند و یکی از خودروهای موجود در کارخانه را در روز تحویل بنویسند، قرارداد شرعاً و قانوناً دارای اشکال میباشد و میتوان آن را در دادگاه باطل نمود. در قرارداد سلف، هم قیمت و هم نوع و مشخصات مورد معامله باید به طور دقیق مشخص شود.
به عنوان مثال؛ خودروی پیش فروش شده سمند است یا پژو؟ چه رنگی؟ و چه نوع تیپی؟ و یا اگر پیش فروش مسکن میباشد، کدام واحد؟ چه متراژی؟ و چه مشخصاتی؟ در قرارداد سلف یا پیش فروش محل و زمان تحویل هم باید دقیق معین شود. فقط لازم به ذکر است که، اگر در زمان تحویل کالای پیش فروش شده، کالا نایاب باشد، خریدار باید عذر پیش فروش کننده (فروشنده) را بپذیرد. میتواند صبر کند یا هزینه خود را دریافت کند.
پس، قرارداد پیش فروشی که در آن؛ قیمت ، مورد معامله ، زمان و مکان تحویل دقیق مشخص نشده باشد شرعاً و قانوناً بی اعتبار میباشد.
* طبق قانون و شرع، در معامله سلف، تا قبل از موعد مقرر، اجازه فروش کالای پیش خرید شده را ندارید. البته، میتوانید حقوق خود را از آن قرارداد به دیگری واگذار نمایید.
در صورت تمایل میتوانید نمونهای از یک قرارداد سلف را در لینک زیر مشاهده نمایید.
کلیک کنید
تفاوت قرارداد سلف با قرارداد آتی
قراردادهای آتی یا futures contract، قراردادهایی هستند که امکان پیشبینی قیمت آینده داراییها را برای تریدرها، سرمایهگذاران و تولیدکنندگان کالا فراهم قرارداد سلف چیست؟ مینماید. این قراردادها یک نوع تعهد دو طرفه را ایجاد میکند. بنابراین، هر دو طرف در زمان ایجاد قرارداد در یک تاریخ و قیمت مشخص برای انجام معامله با هم توافق میکنند. البته، قراردادهای آتی مطابق موافقتنامههای حقوقی تنظیم شدهاند که در محلهای خاصی مبادله میشوند. مثل بازار معاملات آتی که یک مرکز مالی برای انجام قراردادهای آتی استاندارد میباشد. این یعنی قراردادها دارای حد و مرز و مقررات خاصی هستند. مثل؛ نرخ سود روزانه و اندازه قرارداد!
اولین نمونه بازار معاملات آتی، در اروپا و تقریباً قرن هفدهم میلادی شکل گرفت. اما گفته میشود اولین بار بازار معاملاتی آتی که در طول تاریخ برقرار شده، بورس برنج دوجیمای ژاپن میباشد. در اوایل قرن هجدهم، مردم ژاپن اکثر پرداختهایشان را با برنج انجام میدادند. بنابراین، قراردادهای آتی به عنوان یک راه حفاظتی در برابر خطرات ناشی از قیمت ناپایدار قیمت برنج استفاده میشدند.
با روی کار آمدن سیستم ترید الکترونیکی قراردادهای آتی محبوبیت بیشتری پیدا کردند و امروزه کاربرد زیادی در صنایع مالی دارند. قراردادهای آتی میتوانند برای مقابله با ریسک خاصی استفاده شوند.
به عنوان مثال؛ یک کشاورز میتواند بر اساس یک قرارداد آتی متعهد شود که محصولاتش را در آینده و با یک قیمت مشخص بفروشد و با این کار بدون توجه به وقوع نامطلوب و نوسانات بازار به درکی از درآمد آیندهاش برسد. قراردادهای آتی امکان مواجه کوتاه مدت با دارایی را هم برای سرمایهگذار فراهم میکند. سرمایهگذار در این شرایط میتواند با در اختیار داشتن یک دارایی خاص وارد موقعیت فروش شود. وقتی یک سرمایهگذار بدون داشتن پایه تصمیم میگیرد و بر اساس قراردادهای آتی متعهد به فروش میشود، معمولاً میگوییم که وارد موقعیت عریان شده است. قراردادهای آتی میتوانند بارها و بارها مبادله شوند تا تاریخ آنها تمام و تسویه شوند. مهلت انقضاء در واقع آخرین تاریخی است که برای انجام معامله در آن قرارداد تعریف شده است و بعد از آن هر دو طرف در قرارداد باید موقعیتاش را تسویه نمایند. تسویه میتواند در یک قالب فیزیکی و یا اینکه نقدی باشد. معاملهگری که موقعیت فروش دارد باید دارایی خود را به معاملهگری دهد که موقعیتاش خریده شده، اما در تسویه نقدی دارایی مستقیم مبادله نمیشود و در عوض، صاحبان قرارداد به میزان لازم بین هم پول نقد رد و بدل مینمایند.
دارندگان قرارداد آتی، علاوه بر انتظار برای سر رسیدن مهلت انقضای قرارداد، میتوانند موقعیت معکوس با موقعیتی که دارند را اتخاذ نمایند. یعنی offset کنند یا اینکه موقعیتشان را تمدید یا rollover نمایند. offset یک روش برای بستن موقعیت قرارداد آتی است که در آن نوع دارایی یکی است اما معاملهگر موقعیتی معکوس با موقعیتی که دارد را اتخاذ میکند. تریدرها با استفاده از این استراتژی میتوانند پیش از تاریخ تسویه از میزان سود و ضرر اطلاع کسب نمایند. rollover زمانی اتفاق میافتد که یک تریدر بعد از offset کردن موقعیت اولش بر اساس قراردادهای آتی وارد موقعیت جدیدی میشود. تریدرها با این کار میتوانند پیش از تاریخ تسویه موقعیتشان را تمدید کنند و از یک قرارداد به قرارداد دیگری جابجا شوند. قراردادهای آتی به عنوان یک نوع پیمان آتی استاندارد شده یکی از کاربردیترین ابزارهای موجود در صنایع مالی به شمار میرود.
قرارداد سلف موازی
امروزه و در بازارهای سنتی و امروزی قرارداد سلف موازی مورد تایید و مورد توجه کاربران فعال در بازار سرمایه قرا گرفته است؛ چون هم به نفع دولت است و هم سود مناسبی برای سرمایهگذاران دارد. قرارداد سلف موازی جزء قراردادهای پرطرفدار و پرکاربرد میباشد. در این قرارداد یک دارایی به عنوان پایه در نظر گرفته میشود. بدین گونه که، خریدار کل بها را در ابتدای قرارداد پرداخت مینماید و در موعد معین (از پیش تعیین شده) کالا را دریافت میکند، که این تاریخ سر رسید بین یک تا دو سال میباشد. به همین دلیل، به آنها ابزار مالی تامین کننده کوتاه مدت گفته میشود. در این قرارداد فروشنده قبل از اینکه تولید خود را به پایان برساند، هم بهای خود را دریافت کرده و هم اینکه دیگران نگران پیدا شدن خریدار نیستند. به همین دلیل است که، اوراق سلف موازی کاربران فعال بازار و سرمایهگذاران استقبال ویژهای از این اوراق نمودهاند.
کاربرد اوراق سلف
اوراق یا صکوک سلف به اوراقی میگویند که بر اساس قرارداد سلف منتشر میشوند. در لغت به معنای پیش پرداخت، قبول کردن، اطاعت نمودن و به معنی بیعی است که به موجب آن خریدار، وجوه مورد تعهد خود را از پیش به فروشنده میپردازد و فروشنده متعهد میشود که جنس مورد معامله را پس از انقضای مدت معین به خریدار تحویل نماید.
این اوراق برای اولین بار در کشور بحرین شکل گرفت و از سال 2001 تا 2003 حدود 23 بار منتشر گردید. اما این اوراق و اوراقی مانند؛ اوراق مشارکت، مرابحه، اجاره، مزارعه و مساقات به دلیل اینکه ابزاری برای سیاست پولی میباشند و برای طرحها و پروژههای میان مدت و بلند مدت به کار میروند، برای پیشرفت نیاز به استفاده از قرارداد سلف میباشند. هم اکنون علاوه بر بحرین، سایر کشورهای اسلامی از جمله ایران نیز در صدد استفاده از اوراق سلف به صورت گسترده در بازارهای سرمایه میباشند.
ختم کلام
همه ما حداقل یک بار در زندگیمان کالا، ملک، خودرو و . را پیش خرید کردهایم؛ یعنی، ما هنگامی که به سرمایه خود احتیاج نداریم یک پیش خرید انجام میدهیم، به این پیش خریدها که طی قراردادی بین خریدار و فروشنده منعقد میگردد قرارداد سلف میگویند. به عنوان مثال؛ ما یک واحد مسکونی را پیش خرید میکنیم و یک سال بعد آن را تحویل میگیریم اما با این تفاوت که ما مبلغ پیش خرید را در هنگام بستن قرارداد به فروشنده پرداخت میکنیم و در تاریخ از قبل مشخص شده واحد مسکونی خود را تحویل میگیریم. تفاوت این قرارداد با قرارداد آتی این است که، قراردادهای آتی برای کنترل ریسک ناشی از نوسانات قیمت به کار گرفته قرارداد سلف چیست؟ میشود.
قراردادی است که به موجب آن خریدار وجوه مورد تعهد خود را در زمان معامله به فروشنده میپردازد و فروشنده متعهد می گردد که کالای مورد معامله را در سررسید تعیین شده به خریدار تحویل دهد.
قرارداد سلف چیست؟ | اوراق سلف چه کاربردی دارند؟
ممکن است برایتان سوال شده باشد که قرارداد سلف چیست؟ بورس کالای جمهوری اسلامی ایران، نهادی رسمی و نهادمند است که نقش بسزایی را در بازار سرمایه کشورمان بازی میکند. بورس کالای ایران، زمینهای برای طراحی ابزارهای معاملاتی جدید بر طبق نیازهای اقتصادی کشور است. رویکرد ویژه در طراحی این نوع ابزارها، رهبری صحیح منابع به قسمتهای تولیدی اقتصاد، رشد و توسعه بازارهای داخلی، تجهیز نمودن بازار کالاها و توسعه ساختارهای سنتی در بازار است. به همین جهت ابزارهای گوناگونی تاکنون در بازار بورس و کالا معرفی گشتهاند. به جهت پاسخگویی به نیازهای تامین مالی در صنعت، بورس کالای ایران عمل به طراحی اوراق سلف و انواع آن کرده است که در ادامه به توضیح و تعریف اوراق سلف و این که قرارداد سلف چیست میپردازیم. سلف یعنی چه؟
تعریف اوراق سلف استاندارد
اوراق سلف چیست؟ معامله سلف چیست؟
معاملات سلف چیست؟ یا اوراق سلف چیست؟ سلف در لغت به معنی پیش پرداخت، اطاعت نمودن و قبول کردن است. اوراق سلف شکلی از اوراق صکوک است که نسبت به باقی اوراق مشارکت دارای امنیت زیادتری است. تولیدکننده یا مالک دارایی با استفاده نمودن از این نوع اوراق صکوک این توانایی را دارد نقدینگی مورد نیازش را تامین کند و خریدار با پیش خرید نمودن محصولات، در آن بخش سرمایهگذاری بکند.
قرارداد سلف چیست؟
قرارداد سلف (معامله سلف)، در اصل قراردادی است که به کمک آن اشخاص، محصولات واحدهای تولیدی خود را به نرخ مشخصی، پیش خرید نقدی میکنند. به بیان دیگر مالکان کالا، دارایی خودشان را به طور نقدی پیش فروش کرده و زمانی معین در آینده آن را تحویل میدهند. قرارداد سلف برخلاف قرارداد نسیه است؛ در قرارداد نسیه، فروشنده در اصل کالا را تحویل میدهد و تسویه کالا هم در آینده صورت میپذیرد.
به همین خاطر قرارداد سلف، قراردادی هست که در آن عرضه کننده قسمتی از دارایی پایه خود قرارداد را در ازای بهای نقد و برابر با قرارداد سلف به فروش میرساند تا در موعد تحویل به دست خریدار تسلیم نماید. همین طور گواهی سلف، سندی است دربردارنده قرارداد سلف چیست؟ مجموعه داراییهای خریدارانش از قرارداد سلف هست.
یکی از وسیعترین محدودیتهایی است که قرارداد سلف دارا است و آن اینکه بازار ثانویه ندارد. به همین خاطر بسیاری از افراد نمیتوانند از این نوع قرارداد بهره ببرند. این عامل سبب وجود نقدینگی اندک در این بازار گشته و اوراق نسبت به تغییرات قیمت دارایی واکنشی از خود نشان نمیدهند.
قرارداد سلف موازی استاندارد
برای رفع کردن ایراد مشکل قرارداد سلف و مرتفع نمودن محدودیتهایش، اوراق قرارداد سلف موازی استاندارد ایجاد گشته که بر طبق آن، خریدار میتواند برابر با دارایی پایه خریداری گشته را به فرد دیگری در بازار، پیش از موعد سررسید واگذار کند. به همین خاطر اوراق سلف استاندارد، گونهای ابزار تامین مالی هست که بر اصل قرارداد سلف موازی استاندارد انتشار داده میشود.
ناشر قرارداد سلف چیست؟ اوراق سلف موازی استاندارد، فارغ از قیمت دارایی پایه، یک میزان سود حداقلی را برای سرمایهگذاران در قالب اختیار فروش در موعد سررسید ضمانت میکند. از سوی دیگر، با افزایش پیدا کردن قیمت دارایی پایه، سود مازادی هم به سرمایهگذارش تعلق میگیرد. برای پوششدهی ریسک حاصل از نوسانات قیمت دارایی پایه نیز در قرارداد سلف موازی به عنوان نمونه قرارداد سلف ( معاملات سلف ) استاندارد میشود از ابزار حق خرید و فروش تبعی کمک گرفت که به شکل زیر تعریف میشوند:
- اختیار خرید تبعی:نمونه قرارداد سلف از نوع اختیار معاملهای که به همراه معامله اوراق سلف موازی استاندارد، از طرف خریدار به سمت عرضه کننده انتقال داده میشود و بر طبق آن، اختیار خریداری تعداد معینی از دارایی پایه را در موعد سررسید و به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به عرضه کننده انتقال میدهد.
- اختیار فروش تبعی: اختیار معاملهای هست که به همراه معاملات اوراق سلف موازی استاندارد از سمت عرضه کننده به سمت خریدار انتقال داده میشود و بر طبق آن خریدار اوراق، تعداد معینی از دارایی پایه خود را در موعد سررسید به نرخ اعمال مشخص شده در قرارداد، به طرف عرضه کننده میدهد.
داراییهایی که توانایی انتخاب جهت رای عقد قرارداد سلف موازی استاندارد را دارا هستند ویژگیهای زیر را بایستی داشته باشند:
- امکان تحویل فیزیکی دارایی پایه وجود داشته باشد
- دارایی پایه استاندارد باشد
- مرجع قیمتی قابل اتکا وجود داشته باشد
- محدودیت قانونی برای نقل و انتقال کالا وجود نداشته باشد
- بازار نقدی قوی برای دارایی پایه وجود داشته باشد
- محدودیتهای قیمتی برای دارایی پایه وجود نداشته باشد. (یعنی مشمول قیمت گذاری های دولتی نگردد)
کاربرد قراردادهای سلف موازی
تولیدکنندگانی که زمان تولید، دچار نوعی کمبود نقدینگی باشند، از روش پیش فروش قسمتی از تولیداتشان میتوانند سرمایه مورد نیازشان را تامین نمایند.
مزایای اوراق سلف موازی استاندارد
قراردادهای سلف استاندارد نظیر سایر اوراق مشارکت و اوراق صکوک، مزایایی نیز دارد که در بازار بورس و اوراق بهادار مورد معامله قرار میگیرند. این مزایا به صورت ذیل است:
-
برای تولیدکنندگان محصولات و کالاها
- افزایش میزان نقدشوندگی بازار
- کاهش نمودن هزینههای معاملاتی
- معافیت های مالیاتی
- تضمین نمودن نقدشوندگی اوراق به خاطر وجود بازارگردان
- کشف قیمت روزانه یا حتی لحظهای برای انواع کالاها در چارچوب و مقرارت مکانیسم بازار
- دارای عمر به نسبت کوتاهمدت یک تا ۲ سال
- دارای حداقل سود ضمانت شده که این سود برطبق رشد قیمت دارایی پایه تا سقف مشخص میتواند رشد بنماید
- ریسک اندک
- توانایی خرید و فروش کردن (معامله سلف) قراردادهای سلف موازی در بازار ثانویه
- کارمزد برای معاملات اوراق سلف موازی استاندارد
- معاملات اوراق سلف موازی استاندارد در بازار بورس کالای ایران دارای سقف کارمزدی ۰۰۰۷۲۵/۰ به ازای هر قرارداد یا به عبارت دیگر خرید یا فروش است.
اوراق سلف موازی استاندارد در بورس کالا
میتوانید فهرست اوراق سلف موازی استاندارد را در قسمت بورس کالا در وب سایت رسمی شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به راحتی و با چند کلیک ساده مشاهده کرد. برای خرید نمودن اوراق سلف موازی استاندارد، اشخاص بایستی به کارگزاریهای معتبر بازار بورس و اوراق بهادار کشور مراجعه نمایند و جهت دریافت کد بورسی خودشان در این کارگزاریها اقدام کنند. بعد از دریافت نمودن کد بورسی، اشخاص باییستی درخواست خرید خودشان را به کارگزاری که در آن ثبت نام نمودهاند اعلام کنند.
قرارداد آتی چیست و تفاوت قرارداد آتی و سلف در کجاست؟
قرارداد آتی یا به عبارت دیگر future Contract نوعی قرارداد است که فروشنده متعهد میگردد بر طبق آن، در سررسید مشخص، مقدار معینی از کالای مشخص شده را به نرخ مشخصی بفروشد و در برابر این اقدام خریدار متعهد میگردد که کالا را با مشخصات مشخص شده، خریداری بنماید.
تفاوت قرارداد آتی و سلف در این قسمت است که میگویند قرارداد آتی، نوعی قراردادی دو طرفه هست. به این معنی که سرمایه گذاران در این نوع از بازار میتوانند اضافه بر افزایش نمودن قیمت، از کاهش قیمت ها هم سودی کسب بکنند.
تفاوت قرارداد آتی و سلف را هم میتوان به این صورت گفت که در قراردادهای آتی اغلب، برای جلوگیری کردن از عدم انجام تعهد، طرفین میبایستی مبلغی را تحت عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، بابت ضمانت و جلوگیری کردن از تخلفاتی که ممکن است پیش بیاید، نزد اتاق پایاپای میگذارند و در برابر یکدیگر متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمتی که قرارداد ممکن است در آتی با آن روبه رو شود، وجه تضمین را تعدیل نمایند.
همان طور که پیشتر در باره این که قرارداد سلف چیست گفتیم، در اصل اوراق سلف استاندارد یکی از انواع ابزارهای تامین مالی مناسب برای تولیدکنندگان کالاها در کشور است و سرمایهگذاران با خریداری کردن این نوع از اوراق سلف موازی استاندارد به طور مستقیم در ارتقای سطح تولید ملی کشور و رسیدن به خودکفایی و رشد و توسعه اقتصادی متناسب با شرایط بومی مشارکت میکنند. این روش سرمایهگذاری، با هدایت نمودن و رعبری سرمایه های درگردش و سر در گم به حوزههایی که به نقدینگی برای تولید و گرداندن چرخ اقتصادی کشور نیاز دارند، گردش مالی و فراهم آوردن سرمایه مورد نیاز برای تولید را افزایش میدهند. سرمایهگذاران هم از این قبیل معاملات میتوانند سود کسب کنند.
قرارداد سلف چیست و چه کاربردی دارد ؟ آشنایی با ۵ نکته مهم از قرارداد سلف
قرارداد سلف چیست؟ وقتی نام قرارداد سلف و انواع مختلف آن به میان می آید فکر می کنیم که با یک مفهوم اقتصادی بزرگ و پیچیده رو به رو هستیم. اما واقعیت این است که قرارداد سلف ساده تر از این حرف هاست. بهترین مثال برای این که بدانیم قرارداد سلف چیست، داستان پیش فروش خانه هاست. در واقع وقتی یک پیمانکار برای تامین بودجه مالی خود اقدام به پیش فروش واحدهای مسکونی می کند و بر اساس قراردادی متعهد می شود که این واحدها را در زمان معین به طرف قرارداد تحویل دهد، یک نوع قرارداد سلف اجرا شده است. (البته این یک مثال بود، به پیش فروش خانه قرارداد سلف گفته نمی شود)
این مثالی بود که تصوری از قرارداد سلف داشته باشید و بدانید تا حدود که قرارداد سلف چیست و چه کارایی دارد. قرارداد سلف یک نوع قرارداد ما بین دو گروه است. این دو گروه تولید کننده و مصرف کننده یا خریدار است. یک قرارداد عادی میان این دو گروه به این شکل است که تولید کننده محصول را به خریدار تحویل می دهد و هزینه آن را دریافت می کند. اما در قرارداد سلف داستان کمی فرق می کند.
قرارداد سلف چیست؟ این قرارداد به نوعی تنظیم می شود که خریدار هزینه محصول را به تولید کننده پرداخت می کند. تولید کننده نیز متعهد می شود در زمان معینی این محصولات را به مشتری تحویل دهد. بنابراین قرارداد سلف به نوعی طراحی شده است که مشتری در نقش سرمایه گذار ظاهر شود و با دادن سرمایه مورد نیاز تولید کننده باعث شود که این سرمایه به صورت مستقیم صرف تولید محصولات شود. سپس خود سرمایه گذار که همان مشتری است در زمان مشخص این محصولات را دریافت می کند.
فایده قرارداد سلف چیست؟
اما سوال مهم این است که اصلا فایده قرارداد سلف چیست؟ و چرا از آن استفاده می کنیم؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است آن را از زاویه دید فروشنده و خریدار به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.
همانطور که مشخص است فروشنده با استفاده از قرارداد سلف توانسته سرمایه مورد نیاز خودش را جذب کند و بر اساس این سرمایه اقدام به تولید محصولات خودش کند. از طرف دیگر نکته مهمی که برای تولید کننده بسیار اهمیت دارد این موضوع است که تولید کننده با قرارداد سلف از داشتن مشتری مطمئن است و به نوعی تضمین فروش دارد. قرارداد سلف را می توان یکی از بهترین نوع قراردادها در دنیای اقتصاد دانست که می توان گفت کمک بزرگی به تولید کرده است.
اما اگر بخواهیم بدانیم از دید مشتری فایده قرارداد سلف چیست، باید به جنبه سرمایه گذاری آن نگاه کنیم. در کلام ساده تر مشتری با خریدار با استفاده از قرارداد سلف اقدام به سرمایه گذاری مستقیم می کند. این سرمایه گذاری از دو جنبه مورد توجه قرار دارد:
۱- فروشنده برای جلب رضایت و جذب قرارداد سلف چیست؟ سرمایه مجبور است که محصولات خودش را پایین تر از قیمت بازار به خریدار در قرارداد سلف عرضه کند.
۲- خریدار با توجه به نوسانات قیمتی محصولات می تواند از نظر خرید ارزان محصولات از قرارداد سلف استفاده کند. البته قرارداد سلف موازی استاندارد تا حدودی این نوسانات را بی اثر می کند اما به هر حال همچنان می تواند برای خریدار سود آور باشد.
اما فارغ از جنبه سرمایه گذاری به نظر می رسد خریدار نیز با اطمینان خاطر نسبت به تامین محصولات خواسته شده می تواند سراغ اهداف اقتصادی خود برود. در واقع هدف اصلی قرارداد سلف این است که تولید راحت تر صورت بگیرد و خریدار بتواند به محصولات خودش در زمان مقرر برسد.
قرارداد سلف موازی چیست؟
بخش مهمی از سوال قرارداد سلف چیست؟ مربوط به قرارداد سلف موازی است. در واقع مهمترین چالش و نکته ای که در مورد قرارداد سلف وجود داشت این بود که امکان واگذاری به غیر و فروش آن برای خریدار امکان پذیر نبود. یعنی این که یک خریدار نمی توانست مانند سرمایه گذار سهام این قرارداد را به دیگری واگذار کند.
بنابراین عملا نقدشوندگی قرارداد سلف زیر سوال رفت و عملا این قرارداد را تا حدودی محدود کرد. از طرف دیگر قرارداد سلف لزوما در بورس معامله نمی شود و به صورت آزاد نیز اجازه معامله آن وجود دارد اما همین موضوع نیز کمی تضمین های این قرارداد را زیر سوال می برد.
این ها دلایلی بود که باعث شد عملا قرارداد سلف موازی ایجاد شود. این قرارداد سلف به نوعی طراحی شد که عملا بعد از عرضه اولیه ( فروش محصول توسط تولید کننده ) تا زمان سر رسید امکان مبادله و معامله دارد. یعنی این قرارداد می تواند در بازار بورس کالای ایران بر اساس تقاضا و عرضه به فروش برود.(در ادامه مقاله مزایای خریدوفروش در بورس کالا را مطالعه نمایید)
نکته مهم این است که این خرید و فروش و قیمتی که سرمایه گذار در بازار ثانویه این قرارداد را می خرد تاثیری در متن و قیمت توافقی در قرارداد ندارد و تولید کننده موظف است که همان تعهدات را اجرا کند. قرارداد سلف موازی باعث شد که عملا نقد شوندگی بازار تا حد خوبی تامین شود و این قرارداد تبدیل به یکی از فرصت های سرمایه گذاری در بازار شد.
از نظر دولت قرارداد سلف چیست؟
شاید خبر خوش اقتصادی دولت یادتان باشد که در مرداد ۹۹ آن را اعلام کرد! دولت در مرداد سال ۹۹ اعلام کرد که می خواهد نفت را بر اساس قرارداد سلف به مردم بفروشد و در موعد مقرر به نمایندگی از مردم این نفت را در بازارهای جهانی بفروشد و هزینه آن را به حساب مردم واریز کند.
در کلام ساده تر قرارداد سلف یکی از مهمترین اهرم های مالی است که دولت های برای تامین کسری بودجه خود از آن استفاده می کنند. بر اساس این موضوع دولت بر اساس کالا یا خدمات شاخصی که دارد و می داند نمی تواند آن را به صورت مستقیم به فروش برساند به صورت قرارداد سلف آن را به مردم خودش می فروشد.قرارداد سلف چیست؟
مثلا در مورد ایران اگر بخواهیم بگوییم این فرم از قرارداد سلف چیست، می توانیم نفت را مثال بزنیم. ایران از نظر فروش نفت در تحریم شدید قرار دارد. از طرف دیگر نفت در سال گذشته درست در زمانی که دولت اعلام فروش قرارداد سلف نفت کرد به پایین ترین حد خود در تاریخ رسید یعنی بشکه ای یک دلار! از این رو قرارداد سلف چیست؟ دولت به جای این که بخواهد نفت را بدین شکل به فروش برساند و عملا ضرر هنگفتی را تحمل کند، تصمیم گرفت آن را تحت عنوان قرارداد سلف به مردم بفروشد.
نکته ای که وجود دارد مردم در این جای داستان مصرف کننده نفت نیستند. بنابراین دولت خود در زمان سر رسید به نمایندگی از مردم این نفت را که اکنون بر اساس قرارداد سلف به نام مردم است در بازارهای جهانی به فروش می رساند و هزینه آن را به حساب صاحبان قرارداد سلف واریز می کند. این کاری است که بسیاری از کشورها انجام می دهند و یک اتفاق معمول است.(اگر میخواهید بدانید قیمت زعفران در بورس کالا چگونه است این مقاله را بخوانید)
قرارداد سلف چیست؟ از نوع موازی استاندارد
اما نوع دیگری از قرارداد سلف وجود دارد که در بالا کمی از آن صحبت کردیم. قرارداد سلف موازی استاندارد در واقع تکمیل یافته ترین نوع قرارداد سلف است که در بازار بورس کالای ایران خرید و فروش می شود. البته این قرارداد به صورت مستقیم و آزاد نیز قابل اجرا است.
موازی و استاندارد بودن قرارداد سلف چیست؟ این مفهوم بدین معنی است که خریدار درست مانند قرارداد سلف سلف امکان فروش آن در بازار ثانویه را دارد. اما به جز این خریدار و فروشنده نسبت به یک دیگر تعهدهایی را قبول می کنند. این تعهد ها در جهت کاهش خطر نوسان قیمتی است. در کلام ساده تر در دورانی که نوسان قیمتی بسیار است و کالاها مدام پایین و بالا می شود نه فروشنده و نه خریدار تمایل به قرارداد سلف دارد. اما با استفاده از تعهد اختیار فروش تبعی و اختیار خرید تبعی عملا این موضوع به طور کامل حل شده است.
قرارداد یا اوراق سلف چیست و چه کاربردی دارد؟
خرید و فروش اوراق سلف، قراردادی است که در آن عرضهکننده (فروشنده)، به ازای دریافت وجه نقد، بخشی از دارایی خود را به فروش میرساند. به بیان دیگر عقد سلف، قراردادی است که فروشنده با دریافت وجه نقد از خریدار، تعهد مینماید تا در یک تاریخ مشخص، کالا را به مشتری تحویل بدهد. سودی که خریدار از دریافتِ با تأخیر کالای خود کسب میکند، معادل قیمت پایینتری است که پرداخت مینماید.
فرض کنید آقای غفاری که مدیر کارخانه “سلفسازان” است، پیشبینی میکند در ۴ ماه آینده به ۲۵ هزار واحد کالا نیازمند است. بنابراین تصمیم به خرید کالای مورد نظر خود میگیرد. آقای غفاری، در روند جستجو برای پیدا کردن تولید کنندگان کالای مورد نظر، متوجه میشود که کارخانه “سلفکاران”، کالای مورد نیاز او را تولید میکند ولی برای ادامه تولیدات نیازمند وجه نقد است. در نتیجه او با پیشنهاد عقد سلف به سراغ مدیر کارخانه “سلفکاران” میرود.
در نتیجه آقای غفاری موفق شده است تا با قیمت پایینتر کالای مورد نیاز ۴ ماه آینده خود را دریافت کند و فروشنده هم موفق به دریافت وجه نقد برای ادامه تولیدات خود شده است. که به این نوع معاملات، قرارداد سلف میگویند.
فهرست این مقاله
آیا طرفین با عقد سلف، محدودیت هایی را در تجارت خود تجربه خواهند کرد؟
در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که بله، قرارداد سلف دو طرف معامله را با محدودیتهایی روبهرو خواهد کرد که عبارتند از:
- غیر قابل انتقال بودن اوراق سلف
- عدم وجود بازار ثانویه برای معامله اوراق سلف
- روبرو شدن با مشکلات نقدشوندگی
آیا برای حل مشکلات قرارداد سلف، راهکاری وجود دارد؟
قرارداد سلف موازی استاندارد که از عقد سلف مشتق شده است، از ابزارهای بورس کالا به حساب میآید و قابلیت معامله در بازارهای ثانویه را دارد. به این ترتیب، راهکاری مناسب برای حل مشکلات این نوع از معاملات است.
در واقع با کمک قرارداد سلف موازی استاندارد، دارنده و یا خریدار قرارداد، میتواند پیش از رسیدن به سررسید تعیین شده در قرارداد، معادل دارایی پایه خریداری شده را به شخص دیگری واگذار کند.
در رابطه با معاملات سلف موازی این نکته را در نظر بگیرید که، اهرمی تحت عنوان فروش استقراضی وجود ندارد و به این ترتیب، محدودیتهای قراردادهای سلف از بین میرود و میتواند در کنار تأمین مالی تولید کننده، در بورس کالا و اوراق بهادار آن، به عنوان نوعی سرمایهگذاری قرار بگیرد.
عقد سلف در بازار بورس به چه معناست؟
به موجب این قرارداد، بین خریدار و فروشنده توافق میشود که طی پرداخت مقدار مشخصی پول در زمان معین، کالا از طرف فروشنده به خریدار تحویل داده شود. براساس عقد سلف در بازار بورس، قیمت کالا و تمامی مبلغ معامله، در روز قرارداد تعیین شده و توسط خریدار پرداخت خواهد شد.
مزایای قرارداد سلف موازی برای فروشنده
- تأمین سرمایه اولیه برای تولید کالا
- تسریع در روند چرخه عملیات تولیدی
مزایای قرارداد سلف موازی برای خریدار
خریدار به این امید که قیمت کالای خریداری شده در آینده افزایش مییابد، وارد این معامله میشود.
به این نکته توجه کنید که معاملات سلف تا حدودی در دسته معاملات آتی قرار میگیرد با این تفاوت که کل مبلغ در ابتدا از سمت خریدار پرداخت شده و تحویل کالا در زمان تعیین شده از جانب فروشنده انجام میشود. البته این تحویل از سمت سازمانهای نظارتی بورس تضمین خواهد شد.
چرا قرارداد سلف موازی را انتخاب کنیم؟ 
همانطور که در بالا نیز متذکر شدیم، قرارداد سلف موازی، کمبودهای عقد سلف را پوشش میدهد و علاوه بر اینکه نیاز تولید کننده را تأمین مینماید، در بازار اوراق بهادار، به عنوان نوعی سرمایهگذاری در نظر گرفته میشود.
در زیر به صورت موردی، مزایای سلف موازی را بیان میکنیم:
- به دلیل وجود بازارگردانها، قدرت نقدشوندگی بالایی دارند.
- با توجه به قدرت نقدشوندگی بالا، تراکنش مالی بالایی را نیز تجربه میکند.
- امکان واگذاری قرارداد به اشخاص دیگر را فراهم میکند.
- به این دلیل که به خریدار اجازه تغییر وضعیت در معامله را میدهد، ریسک بیشتری را نیز پوشش میدهد.
- با توجه به این امر که قیمت کالا، براساس خرید و فروش اوراق مشخص میشود، امکان کشف قیمت به صورت لحظهای را فراهم میکند و به این ترتیب، قیمتهای شفافتری از کالاها را خواهیم داشت.
اگر شما شخصیت حقیقی و یا حقوقی هستید که جذب مزایای اوراق سلف موازی شدید و تمایل دارید که از این اوراق به سود برسید، میتوانید با دریافت کد سجام و کد بورسی و از طریق صفحه معاملاتی خود اقدام به خرید صکوک سلف نمایید.
چه کالاهایی در قالب اوراق سلف قابل معامله هستند؟
- دسته اول این کالاها، متعلق به گروهی است که امکان انتقال فیزیکی برای کالاها را فراهم مینماید. از جمله میتوان به نفت، سنگ آهن، شمش فولاد، ورقه گرم فولاد و… اشاره کرد.
- دسته دوم، به کالاها و داراییهایی اطلاق میشود که توسط دولت قیمتگذاری نمیشود و به این ترتیب، محدودیت قیمتی برای آن کالاها و داراییها وجود ندارد.
یک شرکت چگونه میتواند دارایی های خود را در قالب قراداد سلف به فروش برساند؟
- در ابتدا باید به یک نهاد مالی به عنوان مشاور مراجعه کند. سپس مجوزهای لازم را دریافت نموده و قرارداد را منعقد نماید. در این مرحله، باید بازارگردان هم انتخاب کند.
- مشاور مالی، به نمایندگی از شرکت شما به سازمان بورس کالا مراجعه کرده و مدارک لازم به جهت بررسی را در اختیار بورس کالا قرار میدهد.
- در قدم بعدی، مشاور مالی منتخب، تضمین مورد نظر سپردهگذاری مرکزی و تسویه وجوه را آماده و به این سازمان ارایه میدهد.
- در نهایت اگر تمامی مراحل بالا به درستی طی شود، مشاور به جهت انتشار اوراق سلف موازی به بورس کالا مراجعه خواهد کرد.
چطور با تخفیف کارمزد در صرافی های ارز دیجیتال ثبت نام کنیم؟
نام صرافی | تخفیف کارمزد | IP خارج از ایران | لینک ثبت نام |
---|---|---|---|
![]() | دارد | نیاز دارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
![]() | دارد | نیاز دارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
![]() | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
![]() | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
بیت ۲۴ | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
آبان تتر | دارد | نیاز ندارد | ثبت نام با تخفیف کارمزد |
توجه: با وجود اینکه دو صرافی کوینکس و کوکوین هر دو فعلا بدون نیاز به تغییر IP فعالیت میکنند اما بهتر است برای امنیت بیشتر از IP ثابت خارج از ایران استفاده کنید.
برای ورود به صرافی کوینکس حتما باید با IP خارج از ایران وارد شوید.
قرارداد سلف چیست؟
قرارداد سلف (Forward Contracts) بهنوعی قرارداد سفارشیشده که بین دو طرف بهمنظور خرید یا فروش یک دارایی با قیمتی مشخصشده در تاریخی در آینده منعقد میشود، اطلاق میگردد. یک قرارداد سلف ممکن است بهمنظور محافظت از داراییها یا بهمنظور بهدست آوردنِ سود، مورد استفاده قرار گیرد، با این وجود ماهیت غیراستانداردِ این قراردادها و قابلیت سفارشی شدن آنها این قراردادها را برای محافظت از داراییهای سبد سهام در برابر نوسانات قیمتی مناسب میگرداند.
مبانی قراردادهای سلف
برخلاف قراردادهای استاندارد آتی، یک قرارداد سلف میتواند در مقادیر کالاها، اندازهٔ آنها و همچنین تاریخ انتقال دچار تغییراتی شود. کالاهایی که قابلیت مبادله شدن را دارند شامل دانههای خوراکی، فلزات ارزشمند، گاز طبیعی، نفت و یا حتی ماکیان میباشند. یک قرارداد سلف میتواند برمبنای انتقال پول و یا انتقال دارایی بسته شود.
قراردادهای سلف در هیچ مرکز بورسی مبادله نمیشوند و جزو ابزارهای مالی بهشمار میآیند که در بازارهای خارج از بورس (Over The Counter markets – OTC) مبادله میگردند. با وجود این که طبیعت معامله شدن این قراردادها در خارج از بازار بورس ایجاد تغییرات در مفاد قراردادها را آسانتر میکند، عدم وجود یک مؤسسه تهاتری که بر تراکنشها نظارت کند امکان ریسک عدمپرداخت تعهدات را افزایش میدهد. در نتیجه، قراردادهای سلف برخلاف قراردادهای آتی بهآسانی در اختیار سرمایهگذاران خُرد قرار نمیگیرند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قراردادهای آتی میتوانید از مطلب آموزشی «قراردادهای آتی چیست؟» دیدن نمایید.
نکات کلیدی:
- یک قرارداد سلف، قراردادی سفارشیشده بین دو طرف معامله بهمنظور خرید یا فروش یک دارایی با قیمتی از پیش تعیینشده و در یک تاریخ در آینده میباشد.
- قراردادهای سلف میتوانند براساس یک دارایی خاص، مقداری خاص یا تاریخ انتقالی خاص تنظیم گردند.
- قراردادهای سلف در هیچ مرکز بورسی مبادله نمیگردند و بهعنوان ابزارهای مالی مبادلهشده در بازارهای خارج از بورس (Over The counter – OTC) شناخته میشوند.
قراردادهای سلف در برابر قراردادهای آتی
هر دو قراردادهای سلف و قراردادهای آتی، توافقنامههایی بهمنظور خرید یا فروش یک کالا با قیمت تعیینشده در آینده میباشند. اما باید در نظر داشته باشیم که تفاوتهای اندکی نیز بین این دو وجود دارد. اولین تفاوت در این است که قراردادهای سلف در بورس معامله نمیشوند، اما قراردادهای آتی در مراکز بورسی مورد معامله قرار میگیرند. توافقهای انجام شده در قرارداد سلف در انتهای این قرارداد انجام میگردند، در حالی که مقدار سود و زیان قراردادهای آتی بهصورت روزانه قابل واریز شدن میباشند. مهمتر از همه، قراردادهای آتی بهشکل قراردادهای استانداردشده موجود میباشند و نمیتوان در مفاد آن بهمنظور سازگار کردن بیشتر، دستکاری کرد.
مثالهایی از یک قرارداد سلف
در نظر بگیرید که یک تولیدکنندهٔ محصولات کشاورزی، به مقدار 5,000 تن ذرت دارد که میخواهد آنها را تا 6 ماه آینده به فروش برساند و در مورد کاهش احتمالی قیمت ذرت نگران میباشد. در نتیجه او وارد یک قرارداد سلف با یک مؤسسهٔ مالی میشود تا 5,000 تن ذرتش را با قیمت 212.6 دلار بهازای هر تن در 6 ماه بعد به فروش برساند، و این قرارداد سلف برمبنای پول نقد منعقد شده است. 6 ماه بعد، قیمت لحظهای ذرت ممکن است به یکی از سه حالت زیر باشد:
- دقیقاً برابر با 169.29 دلار بهازای هر تن باشد. در این حالت، هیچ پولی توسط تولیدکننده و یا مؤسسهٔ مالی دریافت نمیشود و قرارداد بسته میشود.
- قیمت، بالاتر از قیمت حال حاضر باشد. فرض کنید که قیمت ذرت 196.8 دلار بهازای هر تن باشد. در این حالت، تولیدکننده باید مبلغ 1.375 میلیون دلار را به مؤسسه بپردازد. و این مبلغ حاصل تفاوت بین قیمت توافقی 169.29 دلار و 196.8 دلار بهازای هر تن میباشد.
- قیمت ذرت کاهش یافته و به 137.8 دلار بهازای هر تن رسیده باشد. در این حالت مؤسسهٔ مالی باید مبلغ 1.575 میلیون دلار را به تولیدکننده بپردازد، و این مبلغ حاصل تفاوت بین قیمت توافقی 169.29 دلار و 137.8 دلار بهازای هر تن میباشد.
ریسکهای قراردادهای سلف
بازارهای تبادل قراردادهای سلف بازارهایی عظیمی هستند زیرا بسیاری از شرکتهای بزرگ در سرتاسر جهان از آن بهمنظور محافظت از پول و دارایی خود و همچنین محافظت در برابر تغییرات نرخ بهره از این نوع قراردادها استفاده میکنند. با این وجود، از آنجایی که جزئیات قراردادهای سلف بین خریدار و فروشنده میماند (و قرارداد سلف چیست؟ توسط عموم شناخته نمیشود) حدس زدن اندازهٔ این بازار کاری دشوار میباشد.
اندازهٔ بزرگ و همچنین طبیعت نظارتنشدهٔ قراردادهای سلف بدین معنی است که این بازارها مستعد عدم پرداخت تعهدات بهصورت یک سناریوی پلکانی میباشند. در حالی که بانکها و مؤسسات مالی احتمال این ریسک را با انتخاب کردن وسواسی طرف مقابل کم میکند، هنوز هم احتمال بالایی از ریسک عدم پرداخت تعهدات وجود دارد.
یک ریسک دیگر که با طبیعت استاندارد نشدهٔ قراردادهای سلفی بهوجود میآید این است که آنها تنها در تاریخ توافقشده اعمال میگردند و ویژگی Market to Market مانند قراردادهای آتی را ندارند. حال در نظر بگیرید که در صورت تفاوت زیاد بین نرخ سلف و همچنین نرخ کنونی در زمان اجرای قرارداد چه تأثیراتی را در قرارداد میگذارد. در این قرارداد سلف چیست؟ حالت، مؤسسهٔ مالیای که قرارداد را بسته بود در معرض درجهٔ بالاتری از ریسک قرار میگیرد و همچنین امکان عدمپرداخت تعهدات (Defaulting) نیز بالاتر میرود.
تیم تحریریه دیجی کوینر
این مقاله به کوشش هیئت تحریریه دیجی کوینر تولید شده است. تک تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در آگاه سازی فعالان حوزه رمز ارزها و بازارهای مالی داشته باشیم.