بررسی حکم شرعی معامله در بورس

احکام شرعی سرمایه گذاری

احکام شرعی سرمایه گذاری چگونه تعیین می شود و هر نوع سرمایه گذاری چه حکمی می تواند داشته باشد؟ در بررسی این موضوع و رسیدن پاسخ به این سوال که سرمایه گذاری در بورس چه حکمی دارد و اینکه آیا به سرمایه گذاری در بورس خمس تعلق می گیرد یا خیر ابتدا باید برخی از سوالات را مورد بررسی قرار دهیم و پاسخ هر سوال را به صورت جداگانه ای بدهیم.

سرمایه گذاری در بورس چه حکمی دارد؟

احکام شرعی سرمایه گذاری

این یک سوال بسیار مهم است و برخی از شما این سوال را می پرسید که آیا سرمایه گذاری در بورس قمار محسوب می شود و یا آیا سرمایه گذاری در بورس حرام محسوب می شود و یا اینکه احکام شرعی سرمایه گذاری در بورس چیست؟ یک شاخصه مهم وجود دارد که موجب می شود شناسایی حرام یا حلال بودن سرمایه گذاری در بورس می شود. به دلیل اینکه کسب در آمد در بورس بر اساس شاخصه های مختلفی به دست می آید و یک میزان عدد مشخص برای سود وجود ندارد و حتی گاهی افراد در معملات خود زیان می کنند، بنابراین حکم حرام بودن و ربا بودن سرمایه از بین می رود. از طرفی در خصوص قمار بودن سرمایه گذاری در بورس و احکام شرعی سرمایه گذاری در بورس هم باید بگوییم که در قمار خوردن مال به باطل صورت می گیرد. این به چه معنا است؟

به این معنا که هیچ عقد شرعی برای انجام معاملات وجود ندارد. همچنین در قمار امکان تقلب و یا مواردی از این دست وجود دارد اما در بورس به هیچ عنوان امکان تقلب و کار های فریب کارانه وجود ندارد و اینکه معاملات با عقود شرعی صورت می پذیرد. در نتیجه باید با صراحت بگوییم که سرمایه گذاری در بورس نه به منزله ربا محسوب می شود و نه به منزله قمار. از طرفی با توجه به اینکه افراد در این سرمایه گذاری حقی را ضایع نمی کنند، هیچ یک از مصادیق باطل بودن و حرام بودن را در بر نخواهد داشت.

آیا به سرمایه گذاری در بورس خمس تعلق می گیرد؟

احکام شرعی سرمایه گذاری

در ادامه بررسی احکام شرعی سرمایه گذاری در خصوص این موضوع که به سهام های خریداری شده خمس تعلق می گیرد یا خیر، ابتدا باید نظرات صاحبان نظر و مراجع تقلید را مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم به درستی اطلاعات را در این خصوص در اختیار شما قرار دهیم.

مقام معظم رهبری : به گفته مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای مبلغ سرمایه گذاری شده اگر از محل در آمد کسب باشد شامل خمس می شود.

آیت الله مکارم شیرازی : در صورتی که سال خمسی بر سهام بگذرد باید خمس پرداخت شود. اما اگر پرداخت خمس برای صاحب سهام موجب زحمت شود، صاحب سهام می تواند میزان خمس را به ذمه بگیرید و در نهایت در زمانی که توانست نسبت به پرداخت آن اقدام کرد.

آیت الله سیستانی : طبق حکم آیت الله سیستانی این نوع از معامله مانند سایر معاملات است به این ترتیب سر سال خمسی به سودی که کرده اید خمس تعلق می گیرد.

آیا اگر اصل سرمایه ای که در سهام گذاشته اید ارث باشد احکام شرعی سرمایه گذاری و پرداخت خمس چگونه است؟

احکام شرعی سرمایه گذاری

به فرمایش حضرت آیت الله خامنه ای اصل سرمایه در این شرایط مشمول خمس نمی شود. اما سودی که از این معامله حاصل می شود در زمانی که امکان برداشت و وصول آن وجود دارد در سر سال خمسی شامل خمس می شود.

اگر بعد از پاسان سال خمسی ارزش سهام کاهش پیدا کند

یکی دیگر از رایج ترین سوالات در بررسی احکام شرعی سرمایه گذاری این است که اگر در سر سال خمسی شما سودی نکرده باشید و مبلغ سرمایه گذاری همان مبلغ اولیه باشد اما امکان وصول نباشد و بعد از سال خمسی و تا قبل از رسیدن به سال خمسی بعدی این مبلغ کاهش پیدا کند شما باید خمس مبلغ سر سال خمسی را بدهید یا خمس مبلغ کاهش یافته را؟

آیت الله خامنه ای : مقام معظم رهبری در این خصوص فرموده اند که اگر مبلغ اولیه سرمایه گذاری حاصل از در آمد و کسب و کار باشد باید خمس مبلغ سر سال خمسی پرداخت شود و کاهش سرمایه بعد از آن بی اثر است.

آیت الله سیستانی : در این رابطه ایشان فرموده اند به احتیاط واجب باید خمس همان مبلغ اولیه که در سال خمسی بوده است پرداخت شود.

آیت الله مکارم شیرازی : به فرموده آیت الله مکارم شیرازی مبنا مبلغ در سر سال خمسی می باشد و کاهش ارزش آن در ادامه موجب ساقط شدن مبلغ خمس نمی شود.

در ادامه بررسی بررسی حکم شرعی معامله در بورس احکام شرعی سرمایه گذاری قصد داریم به برخی از سوالات شما در این خصوص پاسخ دهیم.

حکم شرعی سرمایه گذاری در خارج از کشور چیست ؟

در این صورت باید به این نکته توجه داشت که این سرمایه گذاری خلاف قوانین حکومت اسلامی نباشد. برای مثال در اموری مانند قمار و یا در شرکت های تولید و توزیع مواد ممنوعه نمی توانید سرمایه گذاری کنید. همچنین باید هم شرایط عقود شرعیه را داشته باشد.

حکم سرمایه گذاری در بانک های اسلامی و دریافت سود سالانه

این عمل به خودی خود حرام نیست و جایز می باشد. اما اگر این مسئله برای ما روشن باشد که این پول در کار های حرام مانند تولید و توزیع شراب و یا برای شرکت ها و سایت های قمار سرمایه گذاری می شود نباید این سرمایه گذاری انجام شود. اگر هم نسبت به این موضوع تردید دارید و مردد هستید بهتر است که نسبت به انجام این کار اقدام نکنید.

اگر کسی بدهی داشته باشد که بیش از ارزش جنس سرمایه اش می باشد می توانیم با او بدون پرداخت سرمایه شریک شویم ؟

در این صورت باید به صورت مضاربه ای و یا به صورت کارمندی کار نمایید. چرا که به طور کلی برای سرمایه گذاری لازم است که حتما سرمایه ای وجود داشته باشد و عمل سرمایه گذاری انجام شود.

همان طور که مشاهده می کنید در احکام شرعی سرمایه گذاری موارد بسیار زیادی وجود دارد که هر یک را باید به صورت مشخصی مورد بررسی قرار داد. ما در این بخش به پاسخ به بسیاری از سوالات مهم در خصوص احکام شرعی معاملات و سرمایه گذاری به خصوص سرمایه گذاری در بورس پرداختیم. شما می توانید در قسمت نظرات سئوالات دیگری که در این خصوص دارید را با کارشناسان ما در میان بگذارید. ما پس از کسب اطلاعات صحیح از دفاتر مراجع تقلید نتایج را برای شما مطرح خواهیم کرد و هر یک را به صورت جداگانه به شما معرفی می کنیم.

بررسی‌فقهی بازار سرمایه‌ و بورس/ معاملات باید قانونی و واقعی باشند

این روزها با داغ شدن تنور بازار بورس و معاملات سهام، دانستن احکام و آداب شرعی این معاملات اهمیتی چند برابر یافته است و لازم است فرد با آگاهی و به‌ کارگیری این قواعد و قوانین الهی، به‌ سلامت و سعادت خود، خانواده و جامعه خویش کمک کند.

به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، احکام اسلامی ضامن سلامت فرد و جامعه هستند و چراکه این احکام از خالق حکیم صادر شده و راهنمای سعادت است، به‌ خصوص در مورد مسائل اقتصادی و معاملات که خطر مال حرام، ربا، ظلم، حق‌الناس، لقمه ناپاک و . وجود دارد.

این روزها با داغ شدن تنور بازار بورس و معاملات سهام، دانستن احکام و آداب شرعی این معاملات اهمیتی چند برابر یافته است و لازم است انسان مؤمن با آگاهی و به‌کارگیری این قواعد و قوانین الهی، به‌سلامت و سعادت خود، خانواده و جامعه خویش کمک کند.

جایگاه تجارت در اسلام

در همین راستا حجت‌الاسلام امیر صالحی، کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی با ذکر مقدمه‌ای پیرامون اهمیت معاملات و احکام آن در اسلام اظهار داشت: تجارت و دادوستد در اسلام از جایگاه والایی برخوردار است، خرید و فروش و مبادله کالا و خدمات، همانند دیگر عرصه‌های زندگی، ازنظر اسلام دارای آداب و احکامی است که دانستن آن‌ها برای آن‌کس که قصد ورود به این عرصه را دارد، لازم و ضروری است، زیرا عدم آشنایی با آن‌ها، موجب لغزیدن در دام ربا، حرام‌خواری و سلب برکت از مال و سرمایه می‌شود.

فراگیری احکام و آداب، نخستین تکلیف

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی ادامه داد: وقتی انسان در کاری وارد می‌شود، باید همه ابعاد آن را بشناسد و حتی بر جزئیات آن واقف باشد تا بتواند به شایستگی از عهده کار برآید و از آنجا که مسأله اقتصادی پس از عبادت، مهم‌ترین واصلی‌ترین تکلیف هر انسانی است (بقره، آیه ۳) و قوام جامعه به آن است (نساءآیه ۵)، دانستن احکام و آداب این حوزه نه‌ تنها شایسته بلکه به‌ عنوان یک تکلیف و وظیفه مطرح است.

وی تصریح داشت: در حدیث است که حضرت امیرالمؤمنین(ع) بر فراز منبر می‌فرمود «یامعشرالتجار، الفقهْ ثم المتجر، الفقهْ ثم المتجر، الفقهْ ثم المتجر؛ ای تاجران، اول مسائل و احکام شرعی تجارت را فرا گیرید بعد مشغول تجارت شوید»، حضرت این جمله را سه بار تکرار کرد، کسانی که بدون شناخت نسبت به احکام شرعی و مسائل تجارت وارد این کار می‌شوند، به‌ احتمال‌ قوی در دام تجارت حرام و ربوی گرفتار می‌شوند و رزق حلال و طیب را به حرام و خبیث تبدیل می‌کنند.

صالحی اذعان داشت: چنانکه آن حضرت(ع) در ادامه همان هشدار قبلی، به این نکته توجه داده‌اند که: «به خدا سوگند، ربا در این امت از جای پای مورچه بر روی سنگ سخت پنهان‌تر است»، همچنین امام صادق (ع) نیز می‌فرماید: «هر کس بخواهد تجارت کند باید احکام دین خود را بیاموزد تا بدین‌وسیله حلال را از حرام باز شناسد، کسی که احکام دین خود را نیاموزد و تجارت کند، در کام شبهات فرو می‌غلتد».

کارشناس فقه مرکز ملّی پاسخگویی به سؤالات دینی در ادامه صحبت‌های خود به بیان ۴ نکته پیرامون مساله بورس پرداخت و خاطرنشان کرد: یکی از موارد و مصادیق تجارت، سرمایه‌گزاری در بورس و خرید و فروش سهام شرکت‌ها است که در این فرصت مسائل فقهی آن در قالب نکات زیر تبیین می‌شود.

شرط صحیح بودن معامله

وی بیان داشت: نخست آنکه بورس بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله قرار می‌گیرد و به نظر مراجع معظم تقلید، بورس فی نفسه اشکال ندارد؛ ولی مهم این است که شروط صحیح بودن معامله در آن رعایت شود، بعضی از این شروط به این شرح است، ابتدا معاملات شرکت سهامی حرام نباشد پس اگر شرکتی به معاملات حرام مشغول باشد، خرید سهام آن، جایز نیست، آیت‌الله سیستانی در این رابطه می‌گوید «خرید و فروش سهام صحیح است، البته اگر معاملات شرکت سهامی حرام باشد، مثل آنکه به داد و ستد شراب و یا معاملات ربوی مشغول باشد، خرید سهام آن و مشارکت در این معاملات جایز نیست».

معاملات باید واقعی باشند

صالحی متذکر شد: معاملات شرکت‌های سهامی، واقعی و در چارچوب قوانین اسلامی باشد، پس اگر معاملات صوری بوده و جنبه واقعی و حقیقی نداشته باشد، خرید سهم چنین شرکت‌هایی صحیح نیست، آیت‌الله مکارم شیرازی در این‌ باره می‌گوید: «بورس هرگاه مربوط به سهام کارخانه‌ها باشد، سرمایه‌گذاری در آن مانعی ندارد».

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی عنوان کرد: شرط دیگر آن‌که مقدار سهام و ارزش آن معلوم باشد و غرر و فریب در معاملات نباشد و اطلاعات اجمالی در این نوع معاملات وجود داشته باشد که مقام معظم رهبری در جواب استفتائی در این خصوص فرموده‌اند «اگر ارزش مالی سهام کارگاه، کارخانه، شرکت و یا بانک به اعتبار خود سهام و براثر اعطای اعتبار به آن‌ها توسط کسی که انجام این کار به‌وسیله او صحیح است، باشد، خریدوفروش آن اشکال ندارد و همچنین اگر به اعتبار قیمت کارگاه، شرکت، کارخانه و یا بانک و یا سرمایه آن‌ها باشد، با توجه به اینکه هر سهمی بیانگر جزئی از آن است، در نتیجه خرید و فروش سهام اشکال ندارد به شرطی که علم به مجموع سهام شرکت و امور دیگری که عرفاً برای رفع غرر، علم به آنها لازم است داشته باشد و فعالیت‌های شرکت یا کارِ کارخانه و کارگاه و یا بانک شرعاً حلال باشد».

لزوم مشروع و قانونی بودن معاملات

وی در ادامه صحبت‌های خود یادآور شد: از طرف دیگر فعالیت‌ها خلاف قوانین و مقررات نباشد که در این مورد هم مقام معظم رهبری فرموده‌اند «باید معاملات در بورس مشروع و قانونی باشد، در غیر این صورت حرام است، به‌طور کلی فعالیت در بورس، خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تأیید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می‌گیرد محکوم به صحت و حلیت است.

صالحی ذکر چند استفتاء از مراجع تقلید پیرامون خمس بورس و سهام افزود: نکته دیگر آن‌که سرمایه‌گذاری در بورس، همانند دیگر سرمایه‌ها سر سال خمسی متعلق خمس می‌شود که در این مورد سه استفتاء و جواب آن بیان می‌شود.

سؤال: آیا سهامی که از سازمان بورس خریداری می‌کنیم، خمس دارد؟

پاسخ: همه مراجع، آری، سر سال باید خمس آن را بدهید؛ چون حکم سرمایه را دارد.

سؤال: در بورس اوراق بهادار خمس چگونه محاسبه می‌شود؟ با توجه به اینکه سر سال خمسی فرد دارای سهام چند شرکت است که معمولاً نماد معاملاتی چند تای آن‌ها به دلایل رایج مثل حسابرسی متوقف است و معلوم نیست چه وقت و با چه قیمتی باز می‌شود یا اینکه سهم در قیمت روز خریدار ندارد و باید صبر کرد تا در روزهای آینده قیمت به حدی پایین بیاید که خریدار داشته باشد.

پاسخ: آیت‌الله خامنه‌ای، با فرا رسیدن سر سال خمسی برای قیمت‌گذاری سهام مذکور اقدام گردد، هر زمان که امکان آن فراهم شد محاسبه خمس انجام می‌گیرد.

همچنین در مورد خمس سهام عدالت آیت‌الله مکارم شیرازی می‌گوید:خمس سرمایه بورس و اوراق مشارکت، چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد باید خمس آن پرداخت شود، ولی چنانچه برای پرداخت خمس در زحمت باشید، مجازید خمس آن را به ذمّه بگیرید و هر وقت توانستید بپردازید، در مورد خمس سهام عدالت، آن مقدار از سهام عدالت که متعلّق به خود شخص است درصورتی‌که قابل خرید و فروش باشد و سال خمسی بر آن بگذرد، خمس دارد.

بورس قمار هست یا نیست؟

صالحی در ادامه به تبیین تفاوت قمار و بورس پرداخت و تأکید داشت: نکته سوم اینکه درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش ارواق بهادار به دست می‌آید قمار محسوب نمی‌شود، آیت‌الله مکارم شیرازی در این باره می‌گوید«درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار بدست می‌آید، با وجود امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس، قمار محسوب نمی‌شود».

کارشناس فقه مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی ادامه داد: فرق قمار و بورس در این است که در قمار، خوردن مال به باطل صورت می‌گیرد، یعنی بدون مجوز یا عقود شرعی است ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود، خرید و فروش بی‌اشکال است، از نظر اسلام انجام هر نوع معاملات مانند بورس، خرید و فروش سهام و یا اینکه کسی کار خود را خرید و فروش سهام قرار دهد، در صورتی که عقود و معاملات صوری نباشند، مطابق با احکام شرع و قوانین باشند، فروشنده واقعاً مالک باشد یا از طرف مالک وکیل باشد و خریدار واقعاً مالک و صاحب جنس خریداری‌شده شود، اشکال ندارد.

وی متذکر شد: نکته آخر اینکه معاملات آتی سهام در بورس را بعضی از مراجع تقلید مانند آیت‌الله مکارم شیرازی حرام می‌دانند که در این‌ باره استفتاء و جواب ایشان را بیان می‌کنیم.

سؤال: با توجه به اینکه در بورس اوراق بهادار، معاملات آتی سهام هم انجام می‌شود و این به شکل قانون هم درآمده است ولی نظر آیت‌الله مکارم شیرازی حرمت آن است و با توجه به اینکه قانون در کشور اسلامی لازم‌الاجرا است و تخطی از آن فعل حرام است، در مورد معامله آتی سهام یا سکه که در بورس مدت‌ها است جریان دارد چه نظری می‌فرمایید؟

پاسخ: همان‌گونه که قبلاً بیان شد، این نوع معاملات یعنی خرید و فروش آتی که نه جنس موجود است و نه قیمت پرداخت می‌شود باطل است.

صالحی در پایان گفت: در نتیجه به‌ طور کلی معاملات بورس چنانچه با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد، فی‌نفسه مانعی ندارد.

حکم خرید و فروش سهام در بورس ایران و خارج از کشور از نظر رهبر انقلاب/ پاسخ به استفتائات جدید

اعتمادآنلاین نوشت: رهبر معظم انقلاب اسلامی به سوالات مطرح شده از ایشان در موضوعات مبتلا به جامعه پاسخ دادند.

متن پاسخ های حضرت آیت الله خامنه ای به شرح ذیل است:

خرید و فروش سهام در بورس ایران و خارج از کشور

سؤال۱: خرید و فروش سهام در بورس جمهوری اسلامی ایران یا خارج از کشور چه حکمی دارد؟

جواب: به طور کلی فعالیت در بورس جمهوری اسلامی ایران با رعایت قوانین مربوطه، اشکال ندارد و در بورس های خارج از ایران، اگر با رعایت مقررات مربوطه و طبق موازین شرعی باشد (مثلاً ربوی نباشد، سهام شرکت های دارای فعالیت حرام، مانند شراب و خوک نباشد)، اشکال ندارد.

برگزاری مسابقات اینترنتی

سؤال۲: بازی هایی اینترنتی راه اندازی شده که برای ورود به بازی باید مبلغی پرداخت شود و اگر برنده شدید جایزه به شما تعلق می گیرد، آیا چنین بازی هایی حکم قمار دارد؟

جواب: اگر برگزارکننده مسابقه مبلغی از شرکت‌کنندگان به عنوان حق الزحمه و شرط شرکت در مسابقه بررسی حکم شرعی معامله در بورس برای خودش دریافت کند و بعد از مالکیت، با مال خود جایزه پرداخت کند، اشکال ندارد.

شستن به روش بخارشوی

سؤال۳: آیا شستن به روش بخارشوی نجاست را از بین می برد؟

جواب: برای تطهیر چیز نجس باید پس از برطرف کردن عین نجاست، دوبار با آب قلیل یا یک بار با آب کر شسته شود و بخارشویی، نجاست را تطهیر نمی کند.

نماز در محل تحصیل

سؤال۴: آیا محل تحصیل دانشجویی که در خوابگاه می باشد، به صورتی که پنج روز در هفته در محل تحصیل زندگی می‌کند، حکم وطن را دارد؟

جواب: محل تحصیل یا زندگی موقت، وطن نیست، البته اگر بنا دارد حداقل یک سال به طوری اقامت داشته باشد که عرفا مسافر محسوب نشود، بدون نیاز به قصد اقامت ده روزه، نماز تمام است.

خمس سهام

سؤال۵: اگر با درآمد بین سال در بورس، سهام خرید و فروش کنیم، آیا به آن خمس تعلق می گیرد؟

جواب: در فرض سؤال سر سال خمسی باید قیمت روز سهام در بورس، محاسبه شده و خمس آن پرداخت شود.

صله رحم با افراد نامحرم فامیل

سؤال۶: با توجه به اهمیت صله رحم در اسلام، نسبت به خویشان نامحرم مانند پسر عمو و دختر عمو، چگونه می توان به این فریضه دینی عمل کرد؟

جواب: اگر خویشان نسبی با هم قطع رابطه نکنند و احیانا با مراعات ضوابط شرعی از حال یکدیگر با خبر شوند و به خصوص در مشکلات به یاری یکدیگر بشتابند، به وظیفه صله رحم عمل کرده اند؛ برای انجام صله رحم، الزاما رفت و آمد و ارتباط مستقیم شرط نیست.

حدود اطاعت از والدین

سؤال۷: اطاعت از پدر و مادر در چه حدی لازم است؟

جواب: اگر امر پدر و مادر نسبت به کاری باشد که از نظر شرعی ممنوع نیست، سزاوار است امر ایشان اطاعت شود مگر اینکه اطاعت نکردن موجب اذیت قابل توجه آنها شود که در این صورت نباید با امر آنها مخالفت شود.

هزینه تحصیل فرزند

سؤال۸: آیا هزینه تحصیل فرزند واجب النفقه، بر عهده پدر است؟

جواب: اگر فرزند توانایی مالی ندارد، در حدّی که عرفا از نیازهای لازم زندگی محسوب می شود، مانند تحصیلات مقدماتی، بر عهده پدر است.

کسب درآمد از طریق سبدگردانی

سؤال۹: اگر فردی که در معاملات بورس اوراق بهادار تخصص ندارد، سرمایه اش را در اختیار اینجانب قرار دهد که برای او سهام شرکت های بورسی را خرید و فروش کنم و مقداری از سود حاصل از معاملات را به او بدهم؛ آیا درآمد حاصل از این نوع معاملات، که اصطلاحاً به آن سبدگردانی گفته می شود، اشکال دارد؟

جواب: اگر صاحب سرمایه به شما وکالت دهد با سرمایه اش در معاملات بورس درآمد کسب کنید و مقدار مشخصی از سود را به او و بقیه را بابت حق الزحمه خود بردارید، اشکال ندارد، البته اگر قانونی در این مورد وجود دارد، باید رعایت شود.

میزان نفقه

سؤال ۱۰:
۱) نفقه زن که بر شوهر واجب است، چه مقدار است؟
۲) آیا نفقه ای که زن از شوهر دریافت می کند، در صورتی که تا پایان سال خمسی باقی بماند، خمس دارد؟

۱) نفقه واجب زن عبارت است از هر آنچه زن به طور متعارف به آن احتیاج دارد، مانند غذا و وسایل مورد نیاز آن، لباس، مسکن، هزینه درمان بیماری های متعارف و نظافت و . به مقدار و کیفیتی که برای امثال او متعارف است.
۲) نفقه خمس ندارد، هر چند احتیاط مستحب است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود.

استخاره برای ازدواج

سؤال۱۱: برخی والدین پیش از خواستگاری استخاره می کنند و بر اساس آن عمل می کنند، آیا در این موارد استخاره لازم است؟

جواب: به طور کلی استخاره برای رفع حیرت و تردید در انجام کارهای مباح است، اعم از اینکه تردید در اصل عمل باشد یا در خصوصیات آن، بنابر این اگر در کار خیر، حیرت وجود ندارد، استخاره لازم نیست، توجه داشته باشید عمل به استخاره شرعا واجب نیست، ولی بهتر است بر خلاف آن عمل نشود.

بازدید از سایت های کلیکی و زیرمجموعه سازی

سؤال۱۲: برخی از سایت های ایرانی و خارجی هستند که درون سایت خود تبلیغاتی قرار می دهند که اگر از آن تبلیغات دیدن کنیم و بر روی آنها کلیک کنیم به ازای هر کلیک مبلغی (ناچیز) به ما پرداخت می کنند. و اگر در این سایتها افرادی را زیر مجموعه خود قرار دهیم به ازای بازدید و کلیک آنها از سایت نیز مبلغی به حساب ما واریز می شود. آیا این پول حلال است ؟

جواب: اگر خلاف قوانین و مقررات نباشد و بازدید از سایت های تبلیغاتی، موجب ترویج فساد از قبیل نشر اکاذیب و ارائه مطالب باطل نباشد، بازدید از سایت ها و دریافت مبلغ مذکور اشکال ندارد.

مس آیات قرآن در بررسی حکم شرعی معامله در بورس تلفن همراه

سؤال۱۳: آیا لمس صفحه متن قرآن که بر روی گوشی نصب شده برای کسی که وضو ندارد و یا زنی که در عادت ماهانه است، جایز است؟

جواب: در فرض سؤال که در واقع شیشه موبایل، لمس می شود نه آیات قرآن، اشکال ندارد.

حکم شرعی سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

بسیاری از کسانی که در ایران یا کشورهای اسلامی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند، سوال مهمی دارند و آن این است که آیا سرمایه‌گذاری و سودی که بابت آن دریافت می‌کنند، از نظر شرعی نیز حلال است یا خیر. کسب درآمد حلال برای بسیاری از سرمایه‌گذاران و کسانی که دسترنج خود را در جایی قرار می‌دهند تا از تورم حفظ شود، اهمیت دارد. به همین دلیل نیز در مطلب حاضر به بررسی حکم شرعی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرایطی که برخی برای آن عنوان کرده‌اند، می‌پردازیم.

راه‌های سرمایه‌گذاری حلال چیست؟

به طور کلی سرمایه‌گذاری حلال به آن دسته از سرمایه‌گذاری‌ها گفته می‌شود که سود حاصل از سرمایه‌گذاری بین سرمایه‌گذار و کسی که سرمایه را مدیریت می‌کند، تقسیم شود و طرفین در سود و زیان آن شریک شوند. در اسلام چارچوب و عقودی هم برای این مساله پیشنهاد شده است. به عقیده بسیاری از فقها در نظر گرفتن درصد سود ثابت به نوعی ربا محسوب می‌شود. در مورد سود بانکی این موضوع با این شیوه که بانک وکیل سرمایه‌گذار می‌شود و از سوی سرمایه‌گذاران مبلغ جمع شده را در راهی شرعی سرمایه‌گذاری می‌کند، حل شده است. یکی دیگر از راه‌های سرمایه‌گذاری حلال مضاربه است. در مضاربه شما سرمایه خود را در جایی قرار می‌دهید و با آن داد و ستد انجام گرفته و در برابر آن درصدی از سود بین سرمایه‌گذار و کسی که سرمایه را مدیریت می‌کند، تقسیم می‌شود. در مضاربه اگر سرمایه‌گذاری به زیان منجر شود، فقط صاحب مال خسارت می‌بیند.

حکم شرعی معامله در بورس

زمانی که شما در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنید، در واقع بخشی از پولتان را صرف خرید بخشی از آن شرکت کرده‌اید و مالک قسمتی از آن هستید. به همین ترتیب هم در سود و زیان آن شریک می‌‎شوید. به همین دلیل نیز سرمایه‌گذاری در بورس تا جایی که خلاف قانون نباشد، حلال محسوب می‌شود. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌های این چنینی می‌تواند بر ظرفیت تولیدی کشور اضافه کند و به همین دلیل شاید حتی برای اقتصاد کشور هم مفید باشد.

شرایط حلال بودن سرمایه‌گذاری در بورس و صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF)

کارشناسان فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در زمینه حلال بودن خرید و فروش سهام، دو شرط را برای حلال بودن سود داده شده از این صندوق‌ها عنوان کرده‌اند. عباس موسویان، عضو شورای فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در مورد سودی که از خرید و فروش سهام در بورس به دست می‌آید، اظهار کرده بود که به طور کلی از نظر مراجع در خرید و فروش سهام دو شرط وجود دارد. یکی آن که کالاهایی که شرکت تولید می‌کند، از مسیر حرام ایجاد نشده باشد و دیگر آن که شرکت فوق سود ربوی ندهد.

یکی از گزینه‌هایی که برای سرمایه‌گذاری وجود دارد و بسیاری نیز از آن استقبال می‌کنند، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های قابل معامله در بورس است. این صندوق‌های سرمایه‌گذاری بررسی حکم شرعی معامله در بورس دسته‌بندی متفاوتی دارند و شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، صندوق درآمد ثابت و صندوق طلا می‌شوند. از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام می‌توان به صندوق آوای سهام کیان و صندوق آهنگ سهام کیان اشاره کرد. صندوق سکه طلا کیان نیز در زمینه طلا فعالیت می‌کند و صندوق درآمد ثابت کیان از صندوق‌های درآمد ثابت معتبر و خوب کشور است.

به عقیده کارشناسان مذهبی این حوزه، سود معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس حرام نیست. همچنین سرمایه‌گذاری و سود بردن از این صندوق‌ها تا جایی که خلاف قانون نباشد، اشکالی ندارد. عباس موسویان در این زمینه معتقد بود که بدون شک مسئولان بورس با موازین شرعی سودها را پرداخت می‌کنند.

آیا بازار بورس حلال و شرعی است؟

همراهان گرامی بورس فردا بسیاری از افراد هستند که مسلمان اند و همچنین در بازار بورس هم فعالیت دارند اما سوال اصلی بسیاری از این افراد این است که آیا بازار بورس حلال و شرعی است؟ باید بیان کنیم که بر هر فرد مسلمان واجب است که تمام موازین و کار های شخصی خود را مطابق با قوانین اسلام تنظیم کند که این کار هم از این قاعده مستثنا نیست. ما در این مقاله قصد داریم تا دیدگاه شرعی و نگاه اسلام به مسئله بورس را بررسی کنیم.

معاملات حرام از دیدگاه اسلام

از دیدگاه اسلام خود داری کردن از فعل حرام یک فریضه واجب دینی بر همه افراد است. با توجه به اینکه خرید و فروش و معاملات یکی از مهم ترین قرارداد های اقتصادی در میان مردم است و تاثیر مستقیم بر معیشت آنها دارد. لذا لازم است تا این معاملات حلال و شرعی باشند. امام صادق علیه السلام می فرمایند: کسی که می خواهد خرید و فروش کند باید احکام آن را یاد بگیرد. اگر پیش از یاد گرفتن احکام آن خرید و فروش کند بر اثر معامله های باطل و شبهه ناک به هلاکت می ‌افتد.

چه معاملاتی در اسلام حرام هستند؟

• خرید و فروش نجاسات جز خون که برای درمان بیماران خرید و فروش می‏ شود.
• معامله ربوی (ربا)، و اجرت در مقابل آن نیز حرام است.
• خرید و فروش کتاب‏ های گمراه کننده.
• خرید و فروش چیزی که از راه دزدی یا قمار به ‏دست آمده باشد.
• فروش سلاح به دشمنان اسلام و تقویت نمایی آنها بر ضد مسلمانان.
• خرید و فروش عین نجاست مثل سگ. مگر سگ شکاری نیز حرام است.

آیا بورس حلال و شرعی است؟

برای پاسخ به سوال آیا بورس حلال و شرعی است؟ باید بگویم بله فعالیت در بورس حلال است. اما از آن جایی که مسئله حلال و یا حرام بودن یک فریضه واجب دینی است و تشخیص آن نیاز به تخصص دارد. لازم می دانیم تا برای روشن شدن بیشتر موضوع برای شما عزیزان مسئله را از دیدگاه مراجع عظام تقلید و متخصصان بررسی حکم شرعی معامله در بورس دین بررسی کنیم. به همین منظور به نظر محترم ابن مراجع رجوع کردیم:

آیت الله خامنه ای

آیت الله خامنه ای در خصوص شرعی بودن بورس می ‌فرمایند: بازار بورس فضایی است که در آن دارایی ‌های مختلف مورد معامله و خرید و فروش قرار می گیرد. بنابراین بورس فی نفسه اشکالی ندارد. اما مهم این است که باید معاملات در بورس نا مشروع و خلاف قانون نباشد. در غیر این صورت حرام است. به طور کلی فعالیت در بورس و خرید سهام و تعیین سود سالانه برای آن بر طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی که به تایید شورای محترم نگهبان قانون اساسی رسیده انجام می گیرد محکوم به صحت و حلیت است.

آیت الله مکارم شیرازی

ایشان در خصوص حکم شرعی بورس و سرمایه گذاری در آن می فرمایند: درآمد و کسبی که از طریق بورس و خرید و فروش اوراق بهادار به دست می ‌آید با وجود امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس قمار محسوب نمی شود. فرق قمار و بورس در این است که در قمار خوردن مال به باطل صورت می گیرد. ولی در بورس اگر بر اساس عقود شرعی و اسلامی عمل شود خرید و فروش بی اشکال است. از نظر اسلام انجام هر نوع معاملات مانند بورس، خرید و فروش سهام و موارد مرتبط با توجه به بند های زیر جایز می باشد:

• در صورتی که عقود و معاملات صوری نباشند
• معاملات مطابق با احکام شرع و قوانین باشند
• فروشنده واقعاً مالک باشد یا از طرف مالک وکیل باشد
• خریدار واقعا مالک و صاحب جنس خریداری شده شود

آیت الله سیستانی

آیت الله سیستانی یکی دیگر از مراجع عظام تقلید است که در خصوص حکم شرعی و نگاه اسلام به خرید و فروش در سهام می فرمایند: خرید و فروش سهام صحیح است. اگر معاملات شرکت سهامی حرام باشد مثل آنکه به داد و ستد شراب و یا کالا های حرام مشغول باشد خرید سهام آن و مشارکت در این معاملات جایز نیست.

آیت الله خراسانی

آیت الله وحید خراسانی در این باره می فرمایند: خرید و فروش سهام شرکت ها در صورتی که در آن شرکت ها معاملات حرام انجام نشود جایز است. سهام شرکت هایی که معاملات حرام انجام می دهند در صورتی که سود حاصل از حرام جز سرمایه شرکت باشد جایز نیست. در غیر اینصورت خرید و فروش خود سهام جایز است. ولی باید از درآمد های حرام آن پرهیز شود.

آیت الله نوری همدانی

طبق نظر آیت الله نوری همدانی در پاسخ به سوال آیا بورس حلال و بررسی حکم شرعی معامله در بورس شرعی است؟ خرید و فروش سهام بی مانع است. مگر آن که معامله صورت های دیگری داشته باشد.

آیت الله صافی گلپایگانی

آیت الله صافی گلپایگانی در پاسخ به این سوال که آیا بازار بورس شرعی و حلال است؟ می‌ فرمایند: به طور کلی معاملات بورسی چنان چه با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.

آیت الله هادوی تهرانی

همچنین آیت الله هادوی تهرانی در خصوص شرعی و حلال بودن بورس می ‌فرمایند: اگر معاملات واقعی و در چارچوب قوانین اسلام باشد صحیح است.

در نتیجه

با نتیجه گیری از نظر متخصصان دین و مراجع محترم تقلید دریافتیم که معامله در بازار بورس، سرمایه گذاری در آن و هر گونه خرید و فروش بدون مانع است. به عبارت دیگر سرمایه گذاری در بورس حلال و شرعی است. به شرط آن که مخالف و مغایر با قانون و شرع اسلام نباشد. امیدواریم که از مطالعه این مقاله استفاده لازم را برده باشید.