بازار ثانویه فارکس

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

انواع بازار

در مقالات گذشته در مورد لزوم سرمایه‌گذاری برای رسیدن به موفقیت مالی صحبت کردیم. گفتیم که برای رقم زدن زندگی بهتر و دستیابی به موفقیت باید سرمایه‌گذاری صحیح را یاد بگیریم و از هر پس‌اندازی، چه کم و چه زیاد، با نگاه سرمایه‌گذاری استفاده کنیم.
در مورد معجزه سرمایه‌گذاری دیدیم که با صبر و پشتکار و دستیابی به سودهای اندک سالانه، ماهانه و روزانه می‌توانیم به راحتی به خواسته‌ها و ثروت دلخواه خود برسیم.
اما سوالی که ممکن است برای شما هم به‌وجود بیاید این است که “چگونه می توانیم به این سودها برسیم؟” یا “برای کسب بیشترین سود ممکن، کجا باید سرمایه‌گذاری کنیم؟”
برای پاسخ دادن به این سوال‌ها بهتر است ابتدا با انواع بازار هایی که می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد آشنا شویم.

تعریف بازار و انواع بازار های سرمایه‌گذاری

بازارها از تنوع بسیاری برخوردارند. در تعاریف اولیه، بازار را به عنوان یک مکان فیزیکى اطلاق می‌کردند که خریداران و فروشندگان براى مبادله کالا و خدمات در آن جمع مى‌شدند. اما با گذشت زمان و با ظهور بازارهای غیر فیزیکی، تعاریف کمی متفاوت شدند. در واقع بازار مکانیزمی است که امکان معامله‌ی دارایی‌های فیزیکی و غیر فیزیکی (مالی) را به خریداران و فروشندگان می‌دهد.

بر این اساس در دنیای امروز به طور کلی بازارها را می‌توان به دو بخش بازارهای فیزیکی و بازارهای مالی تقسیم کرد.

بازار فیزیکی

همان‌طور که بیان شد بازارهای فیزیکی اولین بازارهای به‌وجود آمده در طول تاریخ هستند. همچنان که از نام آن‌ها نیز پیداست، در این بازارها اجناس، منابع و کالاهای فیزیکی و واقعی و قابل لمس مانند خانه، اتومبیل، طلا و … بین خریداران و فروشندگان معامله می‌شود.

بازار مالی

اما در عصر حاضر در مقابل بازارهای فیزیکی، بازارهای مالی (Financial Market) قرار می‌گیرند. بازارهای مالی به بازارهایی گفته می‌شود که اوراق ضمانت مثل سهام، اوراق قرضه، اوراق ضمانت برخی کالاها مثل فلزات گران‌بها (که اصطلاحا به کالاهای اقتصادی Commodity معروفند) و در کل انواع اوراق بهادار (اوراقی که با اسناد مشخص، دارای ارزش و بها باشند) در آن‌ها معامله می‌شوند. قیمت این اوراق نیز مانند دیگر بازارها از طریق عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

لازم به ذکر است که بازارهای مالی به لحاظ سررسید به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• بازار پول (Money Market)
• بازار سرمایه (Capital Market)

بازارهای مالی در چند دهه اخیر رشد قابل توجهی داشته و به طور مستمر در حال تکامل و افزایش ثروت و نقدینگی در جهان هستند. این بازارها، افراد را قادر به ایجاد تنوع در سرمایه‌گذاری‌هایشان می‌کنند. ایجاد تنوع در سبد دارایی منجر به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری می‌شود. در واقع ریسک به این علت کاهش می‌یابد که زیان حاصل از بعضی سرمایی‌گذاری‌ها می‌تواند توسط منافع ناشی از سایر سرمایه‌گذاری‌ها جبران شود. از دیگر خدمات بازارهای مالی نیز می‌‌توان به تعیین صحیح قیمت وجوه و سرمایه از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا، انتشار و تحلیل اطلاعات، و تسهیل مبادلات اشاره کرد.

طبقه‌بندی بازارهای مالی

۱. طبقه‌بندی بر اساس نوع دارایی:

الف) بازار سهام: در این بازار، سهام شرکت‌ها که نشانگر میزان مالکیت دارنده سهام در آن شرکت است، معامله می‌شود.

ب) بازار اوراق بدهی: بازاری است که در آن ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه، مشارکت، خزانه و …) معامله می‌شوند.

ج) بازار ابزارهای مشتقه: بازاری است برای معاملات ابزارهای مبتنی بر دارائی‌های مالی یا فیزیکی. که از آن جمله می‌توان به اختیار معامله و قراردادهای آتی اشاره کرد.

۲. طبقه‌بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار:

الف) بازار دست اول (اولیه) : شرکت‌ها، مؤسسات و بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین منابع مالی خود به مبالغ هنگفتی نیاز دارند. این شرکت‌ها اغلب، منابع مورد نیاز خود را در مقابل واگذاری اوراق بهادار به‌دست می‌آورند. در این حالت از واگذاری و تأمین اعتبار، اوراق بهادار برای نخستین بار منتشر می‌شوند. بر این اساس فروشنده اوراق بهادار در واقع همان ناشر اوراق بهادار است که این اوراق را در بازار اولیه (برای اولین بار) به فروش می‌رساند.

ب) بازار دست دوم (ثانویه) : پس از عرضه اوراق بهادار در بازار اولیه بازار ثانویه فارکس و به جهت مبادله بدون محدودیت اوراق بین سرمایه‌گذاران، بازار دست دوم ایجاد می‌شود. این بازار امکان مبادله‌ی اوراق بین خریداران و فروشندگان دیگر را به‌وجود آورده و قدرت نقدشوندگی آن را می‌افزاید. علاوه بر این افراد می‌توانند تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را تغییر داده، نسبت به فروش اوراق بهادار خریداری شده، یا خرید اوراق بهادار دیگر، در این بازار اقدام نمایند. تعداد معاملات در بازار ثانویه برخلاف بازار اولیه نامحدود است. بازار ثانویه در واقع امکان دست به دست شدن اوراقی که در بازار اولیه خریده شده بودند را بین افراد مختلف ایجاد می‌کند.

۳. طبقه‌بندی بر اساس سررسید تعهدات مالی:

الف) بازار پول: بازاری برای مبادله پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول (مثل چک یا سپرده بانکی و …) می‌باشد، که سر رسید کمتر از یک سال دارند.

ب) بازار سرمایه: بر پایه طبقه‌بندی بازارهای مالی با نگرش به سررسید دارایی‌ها، بازار ثانویه فارکس بازار سرمایه به بازار داد و ستد ابزارهای مالی با سر رسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سر رسید گفته می‌شود. (مثل سهام، اوراق خزانه، اوراق مشارکت و …) بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده‌تر بوده و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است.

در این مقاله و مقالات بعدی قصد داریم انواع بازار های فیزیکی و بازارهای مالی شامل:

بازار املاک و مستغلات

بازار سکه و بازار طلا

بازار پول (مثل بانک)

بازار سرمایه (مثل بورس و اوراق‌ بهادار)

بازار ارز (فارکس – ارزهای دیجیتال)

را معرفی کنیم تا شما عزیزان با آشنایی بیشتر با این مباحث بتوانید در بازار مورد علاقه خود سرمایه‌گذاری کنید. (در این مقاله با بازار پول آشنا خواهید شد و برای آشنایی با سایر بازارها کافی‌است سایر مقالات مرتبط در سایت را دنبال کنید.)

بازار پول (بانک)

همان‌طور که قبل‌تر هم اشاره شد، بازار پول بازاری است برای داد و ستد پول، و سایر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک به پول، که سر رسید کمتر از یک‌ سال دارند. همچنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد. تمرکز اصلی فعالیت این بازار در بهره‌مندی از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهد که به سرعت، نقدینگی خود را به میزان مطلوب از این بازار خارج نمایند.

مهمترین وظیفه‌ی بازار پول، ایجاد تسهیلات برای واحدهای اقتصادی به منظور اصلاح وضع نقدینگی آن‌هاست. همه واحدهای اقتصادی (شرکت‌ها، واحدهای دولتی، نهادهای مالی و حتی یک خانوار) با مسئله تعدیل نقدینگی روبرو هستند. اگر وجه نقدی که باید بپردازند بیش از وجه نقد دریافتی‌شان باشد، برای وام گرفتن به بازار پول مراجعه می‌کنند. همچنین اگر مازاد نقدینگی داشته باشند و حاضر به درگیرکردن و سرمایه‌گذاری در دراز مدت نباشند، این نقدینگی اضافی را به بازار پول (بانک) می‌سپارند. ریسک اندک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد از ویژگی‌های این بازار است. دلیل عمده نیاز واحدهای اقتصادی به بازار پول، تامین نقدینگی و عدم همزمانی دریافت پول و انجام مخارج است.

بازار پول یک بازار سازمان یافته نیست. به عبارت دیگر محل جغرافیایی خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نمی‌شود و به طور کلی بانک‌ها، موسسات اعتباری غیر بانکی و سایر مکان‌هایی که داد و ستد ابزارهای مالی بازار پول در آن انجام می‌شود، تشکیل‌دهنده بازار پول هستند.

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

نقش بانک‌‌ها در بازار پول

اما بانک‌ها از مهمترین ابزار بازار پول و معمولا گزینه اول بیشتر مردم برای حفظ پول و پس‌انداز هستند. در بیشتر کشورهای دنیا نیز سرمایه‌گذاری در بانک کمترین ریسک و در عین حال کمترین بازدهی را دارد. حتی بازار ثانویه فارکس در بعضی کشورها مانند سوییس، دانمارک، ژاپن و … نرخ سود بانکی منفی نیز هست! (به این معنا که هزینه‌های نگهداری سرمایه توسط بانک، می‌بایست توسط سپرده‌گذار پرداخت شود.)

اما در کشور ما اوضاع کمی متفاوت است! در حال حاضر و در بهار سال ۹۹ نرخ سود بانکی برای سپرده‌های یک‌ساله حدود ۱۵% اعلام شده است. میزان سود سپرده‌های بانکی توسط شورای پول و اعتبار و زیر نظر بانک مرکزی تعیین می‌شود. اما در واقعیت بانک‌ها برای این که بتوانند در جذب سرمایه رقابت کنند سودهایی تا حدود ۱۹ درصد نیز برای سپرده‌گذاران در نظر می‌گیرند. از مزایای سرمایه‌گذاری در بانک، ریسک پایین‌تر و تضمین سود سالیانه سپرده، توسط بانک مرکزی است. البته در سال‌های اخیر و در مقایسه با روند تورمی، سرمایه‌گذاری در بانک عملا بازدهی منفی (نسبت به تورم) داشته است.

توجه داشته باشید که سود پرداختی بانک‌ها باید از طریق فعالیت‌های صحیح اقتصادی و عمرانی تامین شود، نه از طریق جذب سپرده‌های بیشتر و اعطای وام ها! از نظر اقتصادی افزایش نرخ بهره بانک‌ها بیانگر ضعف سیستم اقتصادی و تلاش بانک‌ها برای جذب سپرده گذاران بیشتر در جهت کنترل تورم است!

از آنجایی که می‌دانیم شما مستحق بهترین‌ها هستید و به همین دلیل نیز درحال مطالعه و یادگیری می‌باشید، ما معتقدیم برای رشد و استقلال مالی، افراد باید در فضاهای پویا سرمایه‌گذاری کنند و به هیچ عنوان توصیه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بانک نداریم. مگر برای استفاده از تراکنش‌های مالی به عنوان واسطی برای سایر بازارهایی که جهت سرمایه‌گذاری مد نظر شماست.

چکیده مطلب:

مطالعه و کسب دانش مناسب، در حوزه سرمایه‌گذاری و شناخت انواع بازار های موجود، از ضروریات رسیدن به استقلال و موفقیت مالی است. از اینرو در این مقاله به صورت کلی با انواع بازار های سرمایه‌گذاری (بازارهای فیزیکی و بازارهای مالی) و طبقه بندی آن‌ها آشنا شدیم. برای مطالعه بیشتر در مورد بازارهای سرمایه‌گذاری مقالات زیر پیشنهاد می‌شود:

آموزش انواع بازار بورس فقط در 5 دقیقه! | نظارت

معاملات اوراق بهادار مانند،اوراق سهام، اوراق قرضه و. در بازارهای مالی انجام می شود. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود. با استفاده از بازارهای مالی، شرکت ها سرمایه مورد نیاز خود را برای ایجاد فعالیت جدید تأمین می کنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت می شود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که این بازار تنها بازار مالی نیست بلکه بازارهای مالی متعددی مانند: بازار بورس کالا، بازار طلا، بازار مسکن و. وجود دارد.
یکی از راههای سرمایه گذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع دارایی های مالی می توان به سپرده گذاری در بانک ها، صندوق های بازنشستگی و انواع بیمه نامه ها اشاره کرد.

دسته بندی بازارهای مالی

بازارهای مالی براساس معیارها به سه دسته تقسیم می شوند:

• بر اساس نوع دارایی
• براساس عرضه اوراق
• بر اساس سر رسید تعهد مالی

در ادامه به صورت کامل هر یک از این بازارها را توضیح خواهیم داد.

1- براساس نوع دارایی

بازار مالی براساس نوع دارایی به بازار سهام، بازار اوراق بدهی و بازار ابزارهای مشتقه تقسیم می شود.

بازار سهام: بازار سهام و یا به اصطلاح بازار بورس، از مهم ترین حوزهای اقتصاد به شمار می آید که در آن سهام به واسطه سایر بازارهای مرتبط مورد معامله قرار میگیرد.

بازار اوراق بدهی: بازار اوراق بدهی که به بازار قرضه نیز معروف است، خرید و فروش برگ های قرضه و یا اسناد که دارای سود ثابت هستند مورد معامله قرار می گیرد.

بازار ابزارهای مشتقه: از تخصصی ترین بازار های مالی می توان به بازار ابزار مشتقه اشاره کرد. خرید و فروش دارایی های مالی مانند، کالا، انرژی، ارز، پول و. در این بازار معامله می شود.

2- براساس عرضه اوراق

بازار مالی براساس عرضه اوراق به دو دسته بازار اولیه (Primary Market) و بازار ثانویه (Secondary Market) تقسیم می شود.

بازار اولیه(Primary Market): ایجاد بازاری که در آن اوراق بهادار برای بار اول عرضه و مبادله می شود را بازاراولیه می گویند. به عبارت دیگر می توان گفت که تشکیل سرمایه در این بازار انجام می شود.

بازار ثانویه(Secondary Market): اوراقی که در بازار اولیه مورد معامله قرار میگیرند، در بازار ثانویه فرصت دوباره برای معامله را دارند. در این بازار محدودیتی از نظر تعداد دفعات معامله وجود ندارد.

3- براساس سررسید تعهد مالی

سهام هایی که در بازار مالی براساس سررسید تعهد پذیرش می شوند، شامل: سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق قرضه و اوراق مشارکت می باشند.

سهام عادی: سندی است که با توجه به آن اشخاص مالک در صدی از یک شرکت می شوند. دارندگان این سند حق رای و نظر در خصوص شرکت خریداری شده را دارا می باشند.

سهام ممتاز: سهام با نام و بی نامی است که شرکت ها هنگام افزایش سرمایه انتشار می دهند.

اوراق قرضه و مشارکت: اوراقی با نام و بی نامی است که با قیمت اسمی و به مدت معین انتشار پیدا می کند.

دسته بندی بازارهای بورسی

بازار بورس ، یکی از ارکان بازار سرمایه محسوب می شود. در این بازار، سهام شرکت ها و اوراق قرضه خرید و فروش و قیمت گذاری می شود.
بازار بورس به چهار دسته تقسیم می شود:

• فرابورس
• بورس اوراق بهادار
• بورس کالا
• بورس انرژی

نگاه کلی به فرابورس

بازار فرابورس ایران (OTC) در آبان ماه سال 1387 فعالیت خود را آغاز کرد. با توجه به شرایط بازارهای بورسی، برخی از شرکت ها شرایط لازم برای ورود به بازار بورس را ندارند، در نتیجه محیطی به نام فرابورس ایجاد شد. بازار فرابورس همانند بازار بورس می باشد، با این تفاوت که شرایط پذیرش راحت تری دارد. از مهمترین فعالیت های بازار فرابورس، پذیرش سهام شرکت های سهامی عام می باشد.

بازار فرابورس، شامل تقسیم بندی های زیر می باشد:

• بازار اول
• بازار دوم
• بازار سوم
• بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)
• بازارهای ابزار نوین
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

بازار اول

بیشتر فعالیت معامله گران در این بازار انجام می شود، همچنین بیشترین میزان سهم ها در بازار اول قرار دارد. دامنه نوسانات در این بازار، همانند بازار بورس 5% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار اول فرابورس لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل دو سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• سود ده بودن شرکت
• نداشتن زیان انباشته شده
• داشتن حداقل 10% سهم شناور

بازار دوم

این بازار، بیشتر شامل سهام شرکت های سهامی عام می باشد. دامنه نوسانات در این بازار 10% می باشد. شرکت ها برای پذیرش در بازار دوم لازم است که شرایط زیر را داشته باشند:

• گذشتن حداقل یک سال از فعالیت شرکت
• دارا بودن سرمایه ثبت شده به مبلغ 200 میلیارد ریال
• داشتن حداقل 5% سهم شناور

بازار سوم

در بازار سوم که به بازار عرضه نیز معروف است، عرضه و پذیره نویسی سهام شرکت‌های سهامی انجام می شود. در این بازار، دامنه نوسانی وجود ندارد و خرید و فروش بدون محدودیت انجام می شود. از مزایای این بازار، معافیت و تخفیف مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در آن می باشد.

بازار پایه (زرد، نارنجی، قرمز)

بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می شود. تابلو زرد، دارای دامنه نوسانات 3 درصدی، تابلو نارنجی، دارای دامنه نوسانات 2 درصدی و تابلو قرمز، دارای دامنه نوسات 1 درصدی می باشد. در این بازار، ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازارهای بورسی دیگر بسیار پایین است. تفاوت تابلوها در بازار پایه به سرمایه شرکت های ثبت شده در آنها بستگی دارد.

بازارهای ابزار نوین

در این بازار، اوراق تضمین شده ای که سه ماه تا سررسید آنها باقی مانده است، مانند: اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی و. پذیرش و معامله می شود.

بازار شرکت‌های کوچک و متوسط (SME)

شرکت هایی که یک سال از فعالیت آنها گذشته و دارای سرمایه حداقل 1 میلیارد ریال هستند، در این بازار پذیرش می شوند. وجود سهام شناور در این بازار الزامی نمی باشد. با توجه به شرایط ذکر شده، شرکت های دانش بنیان به راحتی می توانند از مزایای این بازار استفاده کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه نمایید.

بازاربورس اوراق بهادار

طرح اولیه راه اندازی بازار بورس و اوراق بهادار در سال 1315 مطرح شد. در سال 1333 ماموریت تشکیل و ایجاد مقررات و قوانین بازار بورس به اتاق بازرگانی و صنایع و معادن، بانک مرکزی و وزارت بازرگانی محول گردید. این گروه در سال 1345 این قوانین را گردآوری و در نتیجه بازار بورس و اوراق بهادار در بهمن ماه سال 1346 فعالیت خود را آغاز نمود.

اوراق بهادار (Securities) به برگه هایی گفته می شد که دارای ارزش مالی و قابل نقل و انتقال می باشند. دارندگان این برگه ها دارای حق و حقوق مشخصی هستند. به عبارت دیگر، اوراق بهادار، نوعی ابزار مالی است که نشان دهنده مالکیت اشخاص در شرکت های بورسی می باشد.

در بازار سرمایه، اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می شود:

• اوراق صاحبان سهام
• اوراق بدهی
• اوراق مشتقه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت های ثبت شده در این بازار، می توانید به سایت ww.tsetmc.com مراجعه کنید.

اوراق صاحبان سهام در بازار بورس

سرمایه شرکت ها در بازار بورس به قسمت های مساوی تقسیم می شود که به آنها سهم یا سهام گفته می شود. اشخاص با خرید این سهام، صاحب سهام شرکت شده و دارای حق و حقوقی در شرکت می باشند. حقوق صاحبان سهام با توجه به فعالیت شرکت می تواند افزایش و یا کاهش پیدا کند. در صورتی که شرکتی ورشکست شود، پس از کسر بدهی ها حق صاحبان سهام پرداخت می شود.

اوراق بدهی در بازار بورس

اوراق بدهی یا اوراق قرضه، اسنادی هستند که با توجه به آنها شرکت ها متعهد می شوند سود سالانه ای را در زمان مشخص پرداخت کنند، همچنین در زمان سررسید نیز اصل مبلغ به سهامداران بازگردانده می شود. سهامداران این اوراق، هیچ مالکیتی در خصوص شرکت ندارند.
این اوراق زمانی توسط شرکت ها انتشار پیدا می کنند که برای شروع فعالیت جدید خود به نقدینگی نیاز دارند و از سویی قصد دریافت وام از بانک را ندارند. در نتیجه با انتشار این اوراق، نقدینگی لازم را به دست می آورند.

اوراق مشتقه در بازار بورس

اوراق مشتقه، اوراقی هستند که به تنهایی ارزشی ندارند و ارزش آنها با توجه به کالاهای فیزیکی (که می تواند به شکل سهام، کالا، نرخ های بهره و. باشد) تعیین می شود. معاملات این اوراق در بازارهای بورس و بازارهای خارج از بورس انجام می شود.
اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:

• قراردادهای سلف
• قراردادهای آتی
• قراردادهای اختیار معامله
• قراردادهای معاوضه

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ورد به بازار بورس و مراحل آن به مقاله چگونه وارد بازار بورس شویم مراجعه کنید.

بازار بورس کالا ایران

بازار بورس کالا در ایران با هدف ایجاد سازوکاری مناسب برای انجام معاملات و همچنین حذف نقص ها و کاستی های بازار سنتی در سال 1382 فعالیت خود را آغاز نمود. به بیان ساده بورس کالا، بازاری منسجم است که فروشندگان، کالاهای خود را در آن عرضه می نمایند. کالاهای عرضه شده توسط کارشناسان مربوطه قیمت گذاری می شوند.
بازار بورس براساس انواع کالا به چهار دسته تقسیم می شود:

• بازار فیزیکی
• بازار فرعی
• بازار مشتقه
• بازار مالی

در این بازار، همانند سایر بازارها برای فعالیت و خرید و فروش نیاز به دریافت کد معاملاتی می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس کالا و نحوه ثبت نام در آن به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.

شناخت بازار بورس انرژی

بازار بورس انرژی به عنوان چهارمین بازار سرمایه می باشد. این بازار با هدف ایجاد شفافیت در قیمت کالا، نقدشوندگی و همچنین کشف قیمت در بازار معاملات انرژی به جهت عرضه محصولات نفتی، مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ و سایر حامل‌های انرژی در سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. بازار بورس انرژی از سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی تشکیل شده است. کارکرد و عملکرد هر یک از این بازارها با یکدیگر تفاوت دارد.

در این بازار تنها اشخاص حقوقی مجاز به دریافت کد معاملاتی می باشند. برای انجام معاملات در بازار بورس انرژی همانند سایر بازارها باید مراحل قانونی طی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مور بورس انرژی و مراحل ثبت نام آن به مقاله نحوه معاملات در بورس انرژی مراجعه کنید.

کلام آخر

با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بازارهای مالی متعددی در دنیا وجود دارد.در هر کشور وجود فعالیت های شرکت های مختلف است که باعث می شود نیازهای جامعه و کشورهای دیگر فراهم شود. شرکت های مد نظر برای انجام فعالیت های خود نیاز به تامین منابع مالی دارند. در نتبجه وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم کرده است که شرکت ها منابع مالی مورد نیاز خود را از این روش تامین کنند. بازار بورس یکی از انواع بازارهای مالی به شمار می آید که به چهار دسته تقسیم می شود: فرابورس، بورس اوراق بهادار،بورس کالا، بورس انرژی.

بازار فارکس چیست؟

در دنیای امروز که تجارت جهانی شده است، کشورها در شبکه‌ای عظیم اقتصادی مشغول تجارت و مبادله کالا و خدمات می‌باشند. یکی از مبانی مهمی که تسهیل کننده تجارت جهانی است، تعیین نرخ برابری ارزهای مختلف با یکدیگر است. کشورها در درون اقتصاد داخلی با ارز رایج خود معامله می‌کنند ولی برای انجام صادرات یا واردات باید با ارز کشور مبدا یا مقصد و یا ارز کشور سومی که معمولا دلار آمریکا است، معاملات خود را انجام دهند. لذا در انجام این معاملات نرخ برابری ارزهای مختلف اهمیت ویژه ای دارد. نرخ‌های برابری در بازاری به نام فارکس یا بازار تبادل ارزهای خارجی تعیین می‌شود. در ادامه به تشریح بیشتر این بازار می‌پردازیم.

بازار فارکس یا Forex بازاری غیرمتمرکز است. با حدود 6 تریلیون دلار معامله در هر روز در بازار، بازار فارکس بالاترین نقدینگی را در جهان دارد. این به این معنی است که هر زمانی که بازار باز است، می‌توان تقریباً هر ارزی را که بخواهیم با حجم بالا خریداری کنیم. بازار فارکس 24 ساعته، پنج روز هفته از دوشنبه تا جمعه باز است. معاملات با باز شدن بازار در استرالیا و سپس آسیا و بعد اروپا و پس از آن بازار ایالات متحده آغاز می شود و بازارها در آخر هفته بسته شوند. تنها بازاری که در آخر هفته باز است، بازار ارزهای دیجیتال است.

زمان شروع بازار فارکس در طول تابستان یکشنبه در ساعت 9:00 شب به وقت گرینویچ است و در ساعت 9:00 شب به وقت گرینویچ روز جمعه به پایان می رسد. بر این اساس در زمستان ساعت 10:00 شب تا 10:00 شب است. این امر باعث می شود ارزها در همه زمان ها، روز یا شب معامله شوند. برخلاف سایر بازارها، در بازار فارکس همیشه می توانید خریدار و فروشنده پیدا کنید.

جفت ارز

صدها ارز در جهان وجود دارد و هر کدام نماد سه حرفی خود را دارند. به عنوان مثال، دلار آمریکا با USD، یورو EUR، فرانک سوئیس CHF و پوند بریتانیا GBP است. ارزها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: ارزهای اصلی و ارزهای فرعی. ارزهای اصلی از قدرتمندترین اقتصادهای سراسر جهان مانند ایالات متحده، ژاپن، بریتانیا، منطقه یورو، کانادا، استرالیا، سوئیس و نیوزلند مشتق شده‌اند. وقتی آن‌ها را در مقابل همتای خود قرار می دهید. آنها به یک جفت ارز تبدیل می شوند. به عنوان مثال، GBP در برابر USD تبدیل به GBP/USD می شود که در آن ارزش یکی نسبت به دیگری است. اگر پوند در برابر دلار آمریکا افزایش یابد، دلار کاهش می یابد.

وقتی برای خرید مواد غذایی به فروشگاه می رویم، باید یک دارایی با ارزش را با دیگری مبادله کنیم؛ مثلاً پول با شیر. همین امر در مورد معاملات فارکس نیز صدق می کند. ما یک ارز را به ازای دیگری می خریم یا می فروشیم. ارزهای موجود در این جفت‌ها به عنوان "یک در برابر دیگری" نامیده می‌شوند.

سه نوع جفت فارکس وجود دارد. جفت های اصلی، جفت های کوچک و جفت های عجیب و غریب. جفت های اصلی همیشه شامل دلار آمریکا هستند و بیشترین معامله را دارند. در جفت‌های فرعی، ارزهای اصلی بین یکدیگر معامله می‌شوند، به استثنای USD. این‌ها می‌توانند EUR/GBP و … باشند. جفت‌های عجیب و غریب دارای یک ارز اصلی و یک ارز فرعی هستند، مانند EURTRY، USDNOK و بسیاری دیگر.

محبوب‌ترین جفت معامله شده یورو در برابر دلار آمریکا یا EURUSD است. ارز سمت چپ، ارز پایه نامیده می شود و همان ارزی است که می‌خواهیم بخریم یا بفروشیم. واحد سمت راست ارز ثانویه است و همان ارزی است که برای انجام معامله استفاده می‌کنیم. هر جفت دارای دو قیمت است. قیمت برای فروش ارز پایه (ask) و قیمت برای خرید آن (bid). تفاوت بین آن‌ها اسپرد نامیده می‌شود و نشان‌دهنده مبلغی است که کارگزاران برای باز کردن موقعیت دریافت می‌کنند. هر چه یک ارز بیشتر معامله شود، یعنی نقدینگی بالاتری داشته باشد، اسپرد آن کمتر خواهد شد. هر چه این جفت نادرتر باشد، اسپردها گسترده‌تر خواهند بود، زیرا نقدینگی کمتر معمولاً منجر به افزایش نوسانات می‌شود. افزایش ریسک - در نتیجه - مستلزم گسترش گسترده‌تری است.

چه چیزی بر بازار فارکس تأثیر می گذارد؟

معاملات فارکس روشی برای سرمایه‌گذاری است که شامل معامله یک ارز با ارز دیگر است. هدف اصلی معاملات فارکس این است که با موفقیت پیش‌بینی کند که آیا ارزش یک ارز نسبت به دیگری افزایش یا کاهش می‌یابد. بنابراین، یک معامله‌گر ممکن است امروز یک ارز را بخرد، با این فکر که ارزش آن فردا افزایش می‌یابد و قصد دارد آن را برای سود بفروشد. این موضوع به اصطلاح طولانی‌شدن نامیده می‌شود. یا اینکه اگر فکر می‌کند ارزی کاهش می‌یابد، ممکن است تصمیم بگیرد که ارزی را بفروشد و بعداً وقتی ارزان‌تر شد، آن را دوباره بخرد که در اصطلاح به آن کوتاه آمدن گفته می‌شود. ارزش هر ارز به طور مکرر تغییر می‌کند و می‌تواند تحت تأثیر عوامل بسیاری از جمله نرخ بهره، تورم، عرضه و تقاضا، رویدادهای سیاسی و بلایای طبیعی قرار گیرد.

بازار فارکس به دلیل افزایش نرخ عرضه و تقاضا، نقدینگی بالایی دارد. معامله‌گران معاملات را بر اساس رویدادهای مالی و همچنین رویدادهای عمومی انجام می‌دهند. طبیعتاً زمانی که یک ارز تقاضای بالایی داشته باشد، ارزش آن در مقایسه با سایر ارزها افزایش می‌یابد و بالعکس.

رویدادهای مالی بیانیه‌ها یا داده‌هایی هستند که توسط کشورها، بانک‌های مرکزی یا سایر مؤسسات مالی درباره موضوعاتی مانند نرخ بیکاری، اعداد تولیدی، هزینه‌های مصرف‌کننده و بسیاری موارد دیگر منتشر می‌شوند. قبل از انتشار این ارقام، سرمایه‌گذاران ارقام پیش‌بینی شده خود را منتشر می‌کنند. اگر انتشار فراتر از انتظار باشد، می‌تواند قیمت دارایی‌های مربوطه را بالا ببرد. با این حال، اگر انتشار کمتر از حد انتظار باشد، این امر می‌تواند قیمت دارایی را که مطابق با داده‌ها است، پایین بیاورد. به عنوان مثال کاهش نرخ بیکاری یک کشور می‌تواند نشان‌دهنده قوی بودن اقتصاد باشد و این امر می‌تواند منجر به افزایش پول محلی شود.

اگر ارز اصلی باشد، روی سایر ارزها نیز تأثیر خواهد گذاشت. قبل از اینکه رویداد رخ دهد معامله گران در مورد محتوای آن حدس و گمان می‌زنند و بر اساس این گمانه‌زنی‌ها موقعیت‌های خود را باز می‌کنند. همه وقایع را می‌توان در صفحه مشاهده و دنبال کرد.

اهرم یا لوریج در معاملات فارکس چیست؟

اهرم یا لوریج کمی شبیه وام عمل می‌کند و به شما امکان می‌دهد از یک کارگزار پول قرض کنید تا بتوانید مقادیر بیشتری ارز معامله کنید. شما باید یک سپرده کوچک به نام مارجین بگذارید و کارگزار حساب شما را با پولی که برای انجام معامله نیاز دارید شارژ می‌کند. در صورت موفقیت آمیز بودن سرمایه‌گذاری، استفاده از اهرم می‌تواند به افزایش سود شما کمک کند. اما مهم است که به یاد داشته باشید که معامله مقادیر بیشتر ارز نیز می‌تواند خطر از دست دادن پول شما را در صورت کاهش ارزش پول افزایش دهد.

اگر پول بیشتری از سپرده اولیه خود از دست بدهید، حساب شما ممکن است منفی شود و کارگزار شما ممکن است از شما بخواهد که آن را بازپرداخت کنید. قبل از استفاده از اهرم، باید به طور کامل خطرات مربوط به آن و آنچه را که ممکن است در نهایت از دست بدهید، درک کنید. این به این دلیل است که در مقایسه با معاملات استاندارد، ریسک‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و ممکن است بیش از سپرده اولیه خود را از دست بدهید، که شاید به میزانی باشد که نمی‌توانید از عهده آن برآیید.

مزایا و معایب معاملات فارکس چیست؟

بازار فارکس یک بازار بین المللی است و حجم معاملات بسیار بالایی دارد. انجام معاملات در چنین بازاری مزایا و معایب متنوعی دارد که در ادامه به آن پرداخته شده است.

مزایای معاملات فارکس

• بازار بین المللی بزرگ: تجارت فارکس یک بازار جهانی بزرگ است که به این معنی است که فرصت‌های زیادی برای تجارت وجود دارد.
• نقدینگی بالا: حجم زیادی از معاملات که هر روز اتفاق می‌افتد، خرید یا فروش سریع ارز را آسان‌تر می‌کند، زیرا تقاضای زیادی وجود دارد.
• سرمایه‌گذاری با مبالغ کم: برای شروع معاملات فارکس به پول زیادی نیاز ندارید و می توانید از اهرم برای افزایش فرصت سرمایه گذاری خود استفاده کنید.
• زمان معامله: معاملات فارکس از یکشنبه تا جمعه به مدت 24 ساعت انجام می‌شود، برخلاف سایر بازارها که ساعات معاملاتی محدودی در طول هفته دارند.

معایب معاملات فارکس

• نوسانات زیاد: ارزش ارزها دائماً در نوسان است و می‌تواند بسیار غیرقابل پیش‌بینی باشد.
• ریسک اهرمی: معامله مقادیر زیادی ارز با استفاده از اهرم می‌تواند خطر از دست دادن پول شما را در صورت کاهش ارزش یک ارز افزایش دهد.
• ریسک نرخ ارز: تغییرات در نرخ ارز می‌تواند به این معنی باشد که سود شما زمانی که به ارزی که سود خود را با آن می‌برید تبدیل می‌کند، تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد.
• محدودیت‌های فروش: برخی کشورها محدودیت‌های مبادله‌ای برای مبادله ارز با قیمتی معین در زمان‌های مختلف دارند.

کلام آخر

در این مقاله مفاهیم اولیه بازار فارکس توضیح داده شد. اما باید توجه شود که انجام این معاملات در ایران ممنوع است و معمولا کارگزاری‌های معتبر جهانی به کاربران ایرانی خدمات نمی‌دهند. لذا انجام معاملات با سایر کارگزاری‌ها که سابقه چندانی ندارند و تحت قوانین خاصی عمل نمی‌کنند، بسیار پرریسک است و توصیه می‌شود از انجام این معاملات اجتناب شود. بازیگران اصلی این بازار بزرگ معمولا بانک‌های بزرگ بین‌المللی و حتی بانک‌های مرکزی کشورها هستند. اهداف هر یک از این بازیگران در انجام معاملات متفاوت است و لذا پیش‌بینی آینده بازار خیلی سخت می‌باشد و انجام معاملات ریسک بسیار بالایی دارد.

مفهوم جفت ارز در بازار فارکس چیست؟

هر کسی که تا به حال در بازار های مالی و فارکس فعالیت داشته است قطعا تا به حال نام جفت ارز را شنیده است. این مفهوم که در زبان انگلیسی Currency Pair نام دارد یکی از اساسی ترین و پر کاربرد ترین مطالبی است که تریدر ها باید با آن آشناییت داشته باشند. در ادامه توضیحات بیشتری در رابطه با مفهوم جفت ارز ها ارائه می شود.

جفت ارز یا Currency Pair چیست؟

در حال حاظر برای خرید و فروش یک کالا باید از ارز ها استفاده کنیم اما در بازار فارکس این ارز ها تنها به صورت دوتایی در کنار هم قرار می گیرند. هنگامی که دو ارز متفاوت که هرکدام به یک کشور اختصاص دارند در کنار هم قرار گرفتند جفت ارز تشکیل می شود. این جفت ارز ها همگی با یک کد سه حرفی نمایش داده می شوند.

بنابراین هر سرمایه گذار و تریدر برای فعالیت و سرمایه گذاری در بازار های مالی باید با جفت ارز ها، کاربرد و ویژگی آن ها آشنایی داشته باشد. نکته ای که باید دانست این است که در بازار های مالی جفت ارز بیت کوین و تتر یکی از جفت ارز های معروف است. همچنین در ایران جفت ارز دلار و ریال از مهم ترین جفت ارز ها به شمار می رود.

ساختار جفت ارز در بازار فارکس

ساختار اصلی جفت ارز ها به صورت دوتایی یا جفت است. در ساختار نوشتاری آن ها در قسمت اول ارز اصلی نوشته می شود و در قسمت دوم ارز ثانویه نوشته می شود. این بدان معناست که ارز اول و اصلی با ارز دوم یا ثانویه در حال مقایسه است. برای مثال در جفت ارز دینار/دلار آمریکا ، دینار ارز اصلی است و دلار آمریکا ارز ثانویه است. وقتی که عدد در مقابل این جفت ارز ها قرار بگیرد می توان فهمید که برای خرید یک دینار به چه میزان دلار آمریکا نیاز است. با استفاده از همین روش می توان ارز ها را به یکدیگر تبدیل کرد.

نکته قابل توجه دیگر این است که در حال حاضر جفت ارز EUR / USD یعنی یورو / دلار آمریکا پر استفاده ترین جفت در جهان است و در رتبه بعد USD / JPY یعنی دلار آمریکا / ین ژاپن قرار دارد.

معمولا جفت ارز ها با حروف بزرگ و به شکل های زیر نشان داده می شوند و استفاده از هرکدام ازین شکل ها برای نمایش نیز صحیح است.

EUR USD

EUR-USD

EUR/USD

انواع مختلف جفت ارز ها

هرکدام از جفت ارز ها در بازار با توجه به ویژگی ها و ارزش آن ها در گروه خاصی قرار می گیرند. به طور کلی جفت ارز ها در فارکس به سه دسته کلی تقسیم می شوند.

1. جفت‌ ارزهای اصلی یا (Major)
2. جفت‌ ارزهای کوچک یا (Minor)
3. جفت‌ ارز های اگزاتیک یا (Exotic)

جفت ارز های اصلی یا (Major)

جفت ارز هایی که بیشترین معاملات را از نظر تعداد و حجم به خود اختصاص می دهند جفت ارز های اصلی یا Major گفته می شوند. در واقع در این جفت ارز ها در یکی از طرفین معامله دلار آمریکا قرار دارد. این جفت ارز ها جزو محبوب ترین و پر استفاده ترین جفت ارز ها در بین تریدر ها و معامله گران است. جفت ارز های ماژور یا اصلی بسیار پر قدرت و نقد شوندگی بسیار بالایی دارند.

جفت ارز های کوچک یا (Minor)

این مورد دوم از جفت ارز ها با نام کراس هم شناخته می شوند. برخلاف جفت ارز های اصلی در این جفت ارز ها در یک طرف معامله دلار آمریکا قرار ندارد. ارز هایی نظیر پوند انگلیس، یورو و ین ژاپن از پر تکرار ترین جفت ارز ها در این گروه هستند.

جفت ارز های اگزاتیک یا (Exotic)

زمانی که یک ارز در حال توسعه در کنار یک ارز توسعه یافته قرار می گیرد جفت ارز اگزاتیک شکل می گبرد. این ارز ها در مقایسه با ارز های اصلی و ارز های کراس زیاد معامله نمی شوند و میزان نقد شوندگی پایین تری دارند؛ این نشانه ضعف این نوع جفت ارز ها در بازار است.

درخواست ها برای معامله جفت ارز های اگزاتیک بسیار کم است و این باعث حجم کم معاملات در این نوع است. این باعث می شود تریدر هایی که در اگزاتیک فعالیت دارند کارمزد بیشتری پرداخت کنند.

معاملات جفت ارز چیست؟

در بازار های مالی درصدی از معاملات مخصوص جفت ارز ها است. محبوبیت بیشتر جفت ارز ها در بازار نشان دهنده ارزش بیشتر آن ها در بازار است. در بیان ساده معامله جفت ارز ها یعنی تبدیل ارز ها به یکدیگر. یعنی کاری که در حال حاضر صرافی ها انجام می دهند. برای مثال اگر فردی در ایران نیاز به دلار داشته باشد به صرافی مراجعه می کند و در ازای مقداری ریال تقاضای دلار می کند. در همین روند تبدیل پول معامله به صورت ارزش روز دلار به ریال صورت می گیرد.

در معاملات جفت ارز ها اساس انجام معامله نرخ خرید یا Bid و نرخ فروش یا Ask است. نرخ خرید همان عددی است که تریدر با استفاده از آن ارز اصلی را می خرد و در مقابل ارز ثانویه می پردازد. نرخ فروش قیمتی است که با استفاده از آن بروکر ارز اصلی را به خریدار می فروشد و در ازای آن ارز ثانویه دریافت می کند.

سخن پایانی

در پایان باید گفت ورود به حوزه سرمایه گذاری نیازمند به یادگیری مفهوم جفت ارز ها در بازار های مالی است. در سرمایه گذاری های کوچک تر و نا آشنا تر مانند جفت های اگزاتیک در کنار ریسک های بزرگی که دارند سوددهی های زیادی نیز به همراه دارند. بنابراین تا زمانی که به موقعیت و مهارت کافی دست پیدا نکرده ایم خوب است وارد این نوع معامله ها نشویم.

بورس به زبان ساده چیست؟

در این مقاله از سایت پارسیان بورس ابتدا به بیان مبانی بازار بورس به زبان ساده می‌پردازیم. سپس تلاش می‌کنیم اهمیت ابزارهای مالی بورس در ایران به‌ویژه نقش آنها در گسترش بازارهای پول و سرمایه، مورد بررسی قرار دهیم. ولی قبل از اینکه به بیان این تعاریف بپردازیم به شما تبریک می‌گوییم که بورس را انتخاب کرده اید. انتخاب بازار پرهیجان و پرریسکی مثل بورس برای هر فردی که به دنبال سرمایه‌گذاری می‌باشد، لازم است.

تبریک دوم را بابت این باید به شما بگوییم که شما جزو معدود افراد (بهتر است بگوییم 1%) افرادی هستید که بورس را به صورت اصولی و با آموزش می‌خواهید شروع کنید. متأسفانه یا خوشبختانه باید این خبر را به شما بدهم که 99% افرادی که وارد بورس می‌شوند، روش سرمایه‌گذاری اصولی در بورس را آموزش ندیده‌اند. این عدم آموزش بهای سنگینی دارد و این بهای سنگین شاید به پودر شدن سرمایه مالی این افراد منجر شود. بله درست خواندید …

البته این موضوع قسمت خوشبختانه‌ای هم دارد! افرادی که آموزش بورس را از پایه و اصولی می‌بینند سریع‌تر به سود می‌رسند و سودهای بزرگتری نصیبشان می‌شود.

تعریف بورس به زبان ساده

بورس اوراق بهادار، بازار متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله‌گران طبق مقررات قانون بازار بورس اوراق بهادار، مورد داد و ستد قرار می‌گیرد و به صورت شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می شود.

پیدایش بورس جهانی

با جهانی شدن بازارهای مالی در سراسر دنیا، واحدهای اقتصادی که در هر کشور در جستجوی سرمایه و تأمین مالی می‌باشند، دیگر ناچار نیستند خود را به بازار داخلی محدود کنند. پیشرفت وسایل و ابزارهای ارتباطی، مشارکت‌کنندگان در بازار را در سراسر جهان به هم پیوند می‌زند و در نتیجه می‌توان سفارش‌ها را در طول چند دقیقه به انجام رساند.

پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر، همراه با پیشرفت شبکه ارتباطات، انتقال اطلاعات لحظه به لحظه درباره بهای اوراق بهادار و دیگر اطلاعات ضروری را به سرمایه‌گذاران، در اغلب نقاط جهان میسر کرده است. بنابراین، بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌توانند به بازار جهانی نظارت داشته باشند. در عین حال تجزیه و تحلیل کنند که این اطلاعات چه تأثیری بر وضع خطرساز و بازده مجموعه ابزارهای مالی آنها دارد.

بازار بورس جهانی

تاریخچه مختصری از بورس در جهان

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام واندر بورس گرفته شده است. این شخص در اوایل سده پانزدهم در شهر بروژ بلژیک زندگی می‌کرد. صرافان شهر در برابر خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا و پول می‌پرداختند. بعدها نام او به مکان‌هایی اطلاق شد که محل داد و ستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.

نخستین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، سال 1460 میلادی در شهر انورس کشور بلژیک تاسیس شد. اما باید توجه داشت که اگر شرکت‌های سهامی متولد نمی‌شدند، بورس هرگز قابلیت تولد نمی‌یافت، در این مورد باید منشأ نخستین شرکت‌های سهامی را در روسیه تزاری که در سال 1553 و همچنین کمپانی هند شرقی انگلستان در سال 1602 میلادی شکل گرفتند، جستجو کنیم.

به هنگام جهش معاملات بورس و تحقق آن، دولت‌های اروپایی، مانند: انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند. پیش از اینکه امنیت سرمایه‌گذاری به خطر افتد، ضمانت اجرای قانون وضع شد تا از هرگونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.

پیدایش بازار سرمایه در ایران

بازار متشکل سرمایه در ایران کاملاً نو و با سرعت فوق العاده ای در حال دگرگونی و تکامل است. بازار سرمایه به معنای بازاری است که در آن تقاضای وجوه بلندمدت تأمین می‌شود. بازار سرمایه با تأسیس بانک برنامه در سال 1325 که بعدها بانک اعتبارات صنعتی نامیده شد، بوجود آمد. بیش از آن اعتبارات بلندمدت که مقدار آن قابل توجه نبود به طور عمده از راه وام‌های بانک ملی ایران تأمین مالی می‌شد.

تنظیم نخستین برنامه عمرانی هفت ساله و اجرای آن از سال 1328 لزوم ایجاد بانک‌های توسعه‌ای و تخصصی را برای تأمین منابع مالی بلندمدت نمایان ساخت.

در سال 1338 بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران با مشارکت بخش خصوصی و مؤسسات خارجی به عنوان نخستین بانک تخصصی تأسیس شد که هدف از ایجاد آن کمک به گسترش فعالیت‌های بخش خصوصی در صنعت و معدن بود.

تحولات سریع اقتصادی- اجتماعی دهه 1320 اهمیت روزافزون بازار پول و سرمایه در کشور، تدوین قوانین جامعی را که ناظر بر فعالیت‌های پولی و مالی باشد، اجتناب ناپذیر ساخت. در این مورد توسعه منابع بازار پول و سرمایه بیش از همه در شبکه بانکی کشور گسترش یافت.

تاریخچه بورس به زبان ساده در ایران

در ارتباط با تأسیس و شکل گیری بورس اوراق بهادار تهران نخستین بار در سال 1315 شمسی وان لوترفلد بلژیکی مطالعاتی درباره تأسیس بورس اوراق بهادار در تهران انجام داد و طرح و اساسنامه و نظامنامه داخلی آن را نیز تهیه کرد.

لیکن بروز جنگ جهانی دوم در شهریور 1320 و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی سالهای اولیه سلطنت پهلوی دوم، تأسیس بورس را در ایران به تأخیر انداخت. قوانین تجاری ایران نیز در مورد بورس ساکت بود و نخستین بار ضمن ماده 20 قانون تأسیس اتاق بازرگانی مصوب 7 دیماه 1333 به موضوع بورس اشاره شد و طی آن از وزارت اقتصاد خواسته شد نظرات اتاق بازرگانی را درباره مسائل مربوط به بورس، مورد توجه قرار دهد.

بالاخره در اردیبهشت 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و بوسیله وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد و از بانک مرکزی درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد آن قانون اقدام کند.

بورس تهران در بهمن 1346 با انجام معاملات روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 1347 سهام چند شرکت جدید تولیدی به بورس راه یافت و اسناد خزانه و قبوض اصلاحات اراضی عباس آباد نیز در بورس قابل معامله شد.

از سال 1368 در چارچوب برنامه نیمسال اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی مورد توجه قرار گرفت.

زمان رونق بورس به زبان ساده

در واقع سیاست‌گذاران اقتصادی در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار، با انتقال پاره‌ای از وظایف تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس انداز پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه‌گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در سال‌های 1367 تا 1376، تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 56 به 263 شرکت افزایش یافت. در همین دوره، میانگین ارزش معاملات سالانه، حدود 180 درصد افزایش یافت که در مجموع، به فراهم آوردن 391/5 میلیارد ریال برای تامین منابع مالی مورد نیاز فعالیت‌های مولد اقتصادی در اقتصاد ایران انجامیده است.

همچنین در سال‌های 1376 تا 1385 تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 263 شرکت به بیش از 420 شرکت افزایش یافت که رشد کمی مناسبی را نشان می‌دهد. با این حال، عملکرد بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد که بازار متشکل سرمایه، در عمل جایگاه واقعی و شایسته خود را در اقتصاد ملی به دست نیاورده است؛ به گونه‌ای که میانگین سهم منابع تامین شده توسط این نهاد در مقایسه با تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی، از مرز 6/1 درصد فراتر نرفته است.

اگر بخواهیم بازار سرمایه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته و در دراز مدت به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد باید بتواند به عنوان یک وسیله مؤثر و کارا برای بسیج منابع و پس‌انداز مورد استفاده دولت و بخش خصوصی قرار گیرد.

مزایای شرکت‌ها در بازار بورس به زبان ساده

یکی از ارکان اصلی محیط عملیاتی شرکت‌ها، بازار مالی است که از بازارهای پولی و بازارهای سرمایه بوجود می آید.

بازارهای سرمایه از بازارهای اوراق بهادار دست اول (بازار اولیه) و بازارهای اوراق بهادار دست دوم (بازار ثانویه) تشکیل می‌شوند. (ریموند پی، 1380) به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی، تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکت‌هایی که درصدد تأمین مالی برمی‌آیند، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) خود را در برابر پولی که واسطه‌های مالی یا خود پس اندازکنندگان می‌پردازند، مبادله می‌کنند. سپس شرکت‌ها آن وجوه را به صورت سرمایه واقعی (دارایی‌های واقعی، مانند: ساختمان، زمین…) تبدیل می‌کنند. فراگرد شکل گیری سرمایه به روش مستقیم و غیرمستقم به قرار زیر است:

بطور کلی بازار دست اول دو ویژگی عمده دارد:

• اول: بازاری است که در آن تشکیل سرمایه صورت می‌گیرد.
• دوم: سهام و اوراق قرضه منتشر شده شرکت‌ها، برای نخستین بار در این بازار عرضه می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند.

در برابر دادوستدهای بعدی، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) در بازارهای دست دوم (ثانویه) انجام می‌شود.